Urzędy ignorują wnioski o dostęp do informacji publicznej. Przypominamy o obowiązkach!

Towarzystwo Benderowskie w ramach projektu „Klimat na Dolny Śląsk”, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny, promuje korzystanie przez obywateli z ich konstytucyjnego prawa do informacji publicznej. Skierowaliśmy do samorządów szereg wniosków o dostęp do informacji publicznej.

Art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej 1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Dzięki realizacji tego konstytucyjnego prawa obywatele mogą uzyskiwać informację także w dziedzinie ochrony klimatu, w tym zrównoważonego transportu, ochrony przyrody. Uważamy, że informacja publiczna to dobre narzędzie, by mówić o potrzebach mieszkańców, a także poszerzać wpływ obywateli na ich otoczenie.

Czytaj też: Pytamy o ważne sprawy transportowe. W Legnicy, Karpaczu i Chocianowie

Znaczna większość urzędów odpisała na nasze wnioski. Jakość odpowiedzi jest różna, co zostanie podsumowane w naszych raportach, jednak spełniły swój ustawowy obowiązek w podstawowym zakresie.

Niestety, zdarzyły się też takie, które nie odpowiedziały na pisma w żaden sposób:

• Wniosek z 9 maja w sprawie Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej: powiat trzebnicki, gmina wiejska Zgorzelec, gmina Legnickie Pole, miasto Ziębice, miasto Stronie Śląskie, miasto Lubawka
• Wniosek z 29 maja w sprawie polityki rowerowej: gmina Wisznia Mała, gmina Sulików
• Wniosek z 29 maja w sprawie polityki klimatycznej: gmina Mysłakowice, gmina Oleśnica
• Wniosek z 29 maja w sprawie pomników przyrody: miasto Polkowice
• Wniosek z 29 maja w sprawie inwestycji z UE: gmina Pieńsk
• Wniosek z 29 maja w sprawie rozkładów jazdy: powiat lubański
• Wniosek z 29 maja w sprawie lasów: gmina Międzylesie, gmina Podgórzyn, gmina Przemków
• Wniosek z 8 listopada w sprawie wieży na Wielkiej Kopie: gmina Kamienna Góra
• Wniosek z 8 listopada w sprawie polityki pieszej: miasto Zgorzelec

Do tej pory nie odnotowano wpływu odpowiedzi na te wnioski, mimo upływu ustawowego terminu na udostępnienie tej informacji, który wynosi 14 dni i nie został przedłużony do dwóch miesięcy.

Zdecydowaliśmy się zatem na ponaglenie, z przypomnieniem orzecznictwa sądów administracyjnych.

Czytaj więcej: Urzędnicy ignorują wnioski ws. polepszenia transportu? Wysyłamy ponaglenia!

Dostęp do informacji publicznej: terminy

Jak przypomina WSA we Wrocławiu (wyrok z dnia 20-09-2022, sygnatura akt IV SAB/Wr 528/22), „w zakresie informacji, które nie są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej terminy reakcji organu, do którego kierowane jest zapytanie, określa art. 13 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Stosownie do jego brzmienia udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust. 2 (ust. 1). Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym w ust. 1, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku (ust. 2).

Czytaj też: Urzędnicy nie konsultowali dendrologów ws. wycinki drzew, bo nie musieli

Jak zauważył WSA w Szczecinie (wyrok z dnia 01-06-2022, sygnatura akt II SAB/Sz 41/22), cechą postępowania w sprawie udzielenia informacji publicznej jest jego szybkość.  „Cechą nadrzędną procedury związanej z dostępem do informacji publicznej jest szybkość postępowania, o czym świadczy chociażby ustawowy obowiązek rozpoznania wniosku w terminie czternastu dni. W tym kontekście bezczynność organu administracji publicznej to sytuacja, gdy w prawnie ustalonym terminie organ ten nie podjął żądanych czynności w sprawie lub opieszale prowadził postępowanie, ale – mimo ustawowego obowiązku – nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosownej czynności. Bezczynność organu, czyli niekorzystanie z kompetencji, którą ze względu na zaistnienie wymaganych przez prawo okoliczności organ jest obowiązany wykorzystać, stanowi specyficzny przejaw nielegalności zachowań administracji publicznej.”

Dostęp do informacji publicznej: interes publiczny

Warto podkreślić publicznoprawny charakter dostępu do informacji publicznej. Jak to ujął WSA w Białymstoku (wyrok z dnia 12-06-2020, sygnatura akt II SAB/Bk 39/20), „uzyskanie informacji publicznej ma na celu spowodowanie efektu transparentności realizowania władzy publicznej, w tym wykonywania jej zadań, których częścią jest wydatkowanie środków wspólnoty samorządowej. Informacja publiczna umożliwia wnioskodawcom wyrobienie sobie poglądu i uzyskanie wiedzy o działaniach władzy publicznej.”

Naczelny Sąd Administracyjny (uchwała z 11.4.2005 r., I OPS 1/05) trafnie zauważył, że prawo dostępu do informacji publicznej „ma na celu umożliwienie obywatelowi realnego udziału w życiu publicznym, ale także służy jawności życia publicznego, określanej potocznie jako przejrzystość działań władzy publicznej oraz osób wykonujących zadania tej władzy. Prawo to służy także do sprawowania kontroli obywatelskiej nad funkcjonowaniem władzy publicznej”.

Czytaj też: W Jeleniej Górze będzie nowa procedura konsultacji społecznych!

 

Dostęp do informacji publicznej: wystarczy mail

Dodajmy, że do skutecznego żądania udostępnienia wystarczy mail skierowany na oficjalny adres poczty elektronicznej i organ nie ma prawa zasłaniać się tym, że nie został doręczony z uwagi na przyczyny techniczne.

Jak stwierdził WSA w Białymstoku (wyrok z dnia 05-10-2022, sygnatura akt II SAB/Bk 77/22), „Do obowiązków organu administracji publicznej należy taka konfiguracja poczty elektronicznej, w tym filtrów antyspamowych, oraz takie zorganizowanie obsługi technicznej poczty elektronicznej organu, aby zapewnić bezproblemowy i niezwłoczny odbiór przesłanych na ten adres podań.”

Również WSA w Gliwicach (wyrok z dnia 15-06-2022, sygnatura akt III SAB/Gl 108/22) potwierdził, że  „Jeżeli wiadomość została prawidłowo nadana na oficjalny adres poczty elektronicznej organu, to dotarła ona do adresata. Potwierdzenie faktu wysłania wiadomości pozwala przenieść ciężar dowodu, że wniosek nie został doręczony, na organ administracji, na którego adres poczty elektronicznej skierowany został wniosek.”

Czytaj też: PKP wyremontuje zabytkowy dworzec w Oleśnicy. Na razie szczegółów brak

 

Dostęp do informacji publicznej: bezczynność organów

Brak jakiejkolwiek odpowiedzi oznacza, że Państwa urząd znajduje się w stanie bezczynności.

Jak przypomniał WSA w Białymstoku (wyrok z dnia 10-06-2022, sygnatura akt II SAB/Bk 38/22) , „Stan bezczynności w sprawie załatwienia wniosku złożonego w przedmiocie informacji publicznej oznacza sytuację, w której mimo upływu ustawowych terminów, podmiot zobowiązany do udzielenia tej informacji nie podejmuje odpowiednich czynności, tj. nie udostępnia żądanej informacji lub nie wydaje decyzji o odmowie jej udzielenia, bądź o umorzeniu postępowania, ewentualnie nie informuje wnioskodawcy, że brak jest podstaw do rozpoznania wniosku w trybie ustawy.”.

WSA w Olsztynie z kolei (wyrok z dnia 10-05-2022, sygn. akt II SAB/Ol 103/22) podkreśla, że „Bezczynność podmiotu obowiązanego do rozpoznania wniosku ma miejsce wówczas, gdy organ w terminach wskazanych w art. 13 ust. 1 w związku z ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, nie komunikuje stronie w żaden sposób, jak zakwalifikował żądanie, jak zamierza w stosunku do niego procedować oraz tego, co strona powinna uzupełnić, wyjaśnić i wskazać, aby nadać wnioskowi prawidłowy bieg, ewentualnie (gdy powziął wątpliwości) nie wzywa strony do określenia rodzaju trybu, w jakim występuje ona o udostępnienie informacji publicznej.”

WSA w Szczecinie zwrócił również uwagę w cytowanym wyroku na to, że stan bezczynności narusza prawo Unii Europejskiej. „Tak rozumiana bezczynność oznacza naruszenie prawa obywatela UE do dobrej administracji. Prawo do dobrej administracji wynika z treści art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U.UE.C.2007.303.1). Jednym z fundamentalnych elementów tego prawa jest w myśl art. 41 ust. 1 tej Karty, prawo do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii.”

Należy również stwierdzić, że nieudostępnienie informacji publicznej wbrew obowiązkowi stanowi przestępstwo, o którym mowa w art. 23 ustawy o dostępie do informacji publicznej.