Raport Hipermiasta: postulaty klimatyczne dla Karpacza
Towarzystwo Benderowskie prowadzi projekt „Klimatyczny strażnik peryferii”. Projekt otrzymał wsparcie finansowe w ramach programu PROTEUS, prowadzonego przez Transatlantic Foundation, europejskie ramię The German Marshall Fund of the United States.
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autora(-ów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.
Do badania kwestii klimatycznych wybrano osiem gmin (do 20 tys.): gmina Jedlina-Zdrój, gmina Kamieniec Ząbkowicki, gmina Karpacz, gmina Malczyce, gmina Mirsk, gmina Szklarska Poręba, gmina Świeradów-Zdrój, gmina Walim.
Na podstawie szerokich działań projektowych (analiza dokumentów i danych, wizyta studyjna, rozmowy z ekspertami, ankieta dla mieszkańców) działacze stworzyli raport z rekomendacjami, który zostanie przesłany gminie Karpacz.
Czytaj też: Koła gospodyń wiejskich dla klimatu. Resort rolnictwa przeanalizuje propozycje strażników
Energetyka
Rekomendujemy stworzenie planu tworzenia paneli fotowoltaicznych na dachach budynków użyteczności publicznej
Instalacja OZE na dachach szkół, urzędów, ośrodków zdrowia i świetlic to rozwiązanie przynoszące długoterminowe oszczędności oraz zwiększające bezpieczeństwo energetyczne gminy. Proponujemy inwentaryzację dachów pod kątem nośności i nasłonecznienia, a także aplikowanie o środki z programów krajowych i unijnych. Przetargi dla lokalnych firm instalacyjnych wspierać będą rynek pracy.

Jak stwierdza Strategia Rozwoju Gminy Karpacz na lata 2021–2030: „Priorytetowo traktowane będą działania zmierzające do ograniczenia niskiej emisji. W tym celu realizowane będą inwestycje związane z rozwojem odnawialnych źródeł energii oraz poprawą efektywności energetycznej budynków i budowli.”
Rekomendujemy kontrole w zakresie przestrzegania uchwały antysmogowej
Strategia Rozwoju Gminy przewiduje, że „działania w zakresie ochrony i kształtowania środowiska powinny zmierzać do poprawy czystości powietrza atmosferycznego, wód oraz powierzchni ziemi”.
Utrzymanie czystego powietrza wymaga systematycznej kontroli i konsekwencji w egzekwowaniu przepisów. Rekomendujemy powołanie lokalnych eko-patrolów” straży miejskiej w okresie grzewczym, informowanie mieszkańców o obowiązkach wynikających z uchwały, a także system nagród i wyróżnień dla osób, które wymieniły źródła ciepła na ekologiczne.
Czytaj też: Będzie łatwiej strażnikom przyrody. Ministerstwo Kultury ułatwi dostęp do decyzji ws. zabytków
Transport publiczny
Rekomendujemy powiązanie Kolei Dolnośląskich z komunikacją miejską i powiatową
Dobre skomunikowanie powracających do miasta pociągów z lokalnym transportem ułatwia dojazdy do pracy i szkół, zmniejsza ruch samochodowy i emisyjność. Istotna będzie koordynacja rozkładów jazdy między kolejami i autobusami, a celem powinien być zintegrowany bilet dla różnych środków transportu.
Rekomendujemy stworzenie planu obsługi transportowej dla gminy
Plan taki pomoże zoptymalizować istniejące i planowane linie autobusowe. Powinien zawierać analizę potrzeb transportowych mieszkańców w zakresie do szkół, pracy, urzędów, rozbudowę przystanków, tablic informacyjnych i systemu informacji pasażerskiej.

Strategia Rozwoju Gminy Karpacz na lata 2021–2030 potwierdza, że „problemem jest również brak gminnego transportu zbiorowego, co w połączeniu z brakiem centrum przesiadkowego oraz niedostateczną liczbą miejsc parkingowych dodatkowo osłabia dostępność komunikacyjną gminy.”
Czytaj też: Zmienić prawo na rzecz klimatu i obywateli. Analiza przepisów
Transport rowerowy
Rekomendujemy stworzenie wypożyczalni rowerów elektrycznych
Rowery elektryczne w terenach górzystych to atrakcyjna alternatywa dla mieszkańców starszych, turystów. Należy rozważyć wypożyczalnie przy przystankach kolejowych i turystycznych punktach węzłowych oraz budowę systemu bezobsługowego, opartego o aplikacje i karty mieszkańca.
Rekomendujemy budowę trasy rowerowej wzdłuż al. Konstytucji 3 maja
Szlak rowerowy wzdłuż kluczowej drogi miasta to alternatywa dla ruchu samochodowego, wsparcie turystyki aktywnej w obszarze centrum. Będzie miał funkcję zarówno transportową, jak i rekreacyjną. Strategia wskazuje, że „Układ komunikacyjny Karpacza wymaga uzupełnienia o ścieżki rowerowe, które umożliwiałyby swobodne przemieszczanie się rowerzystów oraz osób poruszających się przy pomocy środków transportu indywidualnego, o ile pozwalają na to warunki terenowe”

Czytaj też: Klimatyczny strażnik peryferii: jak z rowerami w gminach Karkonoszy?
Ochrona przyrody
Rekomendujemy działania w kierunku ograniczenia inwestycji narciarskich w Karkonoskim Parku Narodowym
Inwestycje narciarskie prowadzą do trwałych zniszczeń siedlisk, fragmentacji krajobrazu i wzrostu antropopresji. Przeznaczenie 2,77 ha lasów Karkonoskiego Parku Narodowego pod inwestycję narciarską jest złą decyzją.
Rekomendujemy promocję odpowiedzialnej i zrównoważonej turystyki
Turystyka przyjazna środowisku to szansa na rozwój bez degradacji zasobów przyrodniczych. Proponowane działania to m.in. plakaty, media społecznościowe, szlaki dydaktyczne z tablicami informacyjnymi, szkolenia dla przewodników i właścicieli kwater.

Adaptacja do zmian klimatu
Rekomendujemy stworzenie strategii adaptacji do zmian klimatu
Strategia powinna diagnozować lokalne zagrożenia (powodzie, susze, fale upałów) oraz wyznaczać priorytety działań, takie jak program zatrzymywania wody opadowej (m.in. beczki, ogrody deszczowe) oraz zwiększanie terenów zielonych (zieleń miejska, łąki kwietne, nasadzenia).
Jak wskazuje się w strategii rozwoju, „ważna dla zrównoważonego rozwoju Karpacza jest również zielono-niebieska infrastruktura, która powinna zapewnić nie tylko wypoczynkowo-rekreacyjną bazę dla mieszkańców i turystów, ale wspierać bioróżnorodność, korytarze ekologiczne, nawodnienie i odwodnienie oraz przewietrzanie miasta, a tym samym zapewnić odpowiedni klimat wilgotnościowy i odporność struktury miejskiej”.
Rekomendujemy stworzenie planu rozwoju transportu pieszego
Mobilność piesza poprawia zdrowie mieszkańców, redukuje emisje i ożywia centra miejscowości. Plan powinien obejmować budowę i modernizację chodników, w tym np. brakujących chodników przy DW Mieszko, przejścia dla pieszych z azylami i oświetleniem, strefy zamieszkania i uspokojenia ruchu.
Planowanie przestrzenne
Rekomendujemy stworzenie planu ograniczenia parkingów terenowych
Rozległe parkingi utwardzają glebę, zwiększają efekt miejskiej wyspy ciepła i ograniczają przestrzeń publiczną. Alternatywy to m.in. rozwój parkingów wielopoziomowych w miastach, zachęcanie do korzystania z transportu publicznego i rowerów poprzez system park&ride czy wprowadzanie maksymalnej liczby miejsc parkingowych w nowych inwestycjach.

Współpraca z NGO
Rekomendujemy uwzględnienie ekologii, ochrony klimatu i adaptacji do zmian klimatu w rocznym programie
Dzięki zaangażowaniu lokalnych organizacji możliwe jest prowadzenie szerokich działań edukacyjnych i analitycznych. Uchwała w sprawie współpracy miasta Karpacza z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust.3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w roku 2025 nie obejmuje w działaniach priorytetowych kwestii ekologii, ochrony klimatu i adaptacji do zmian klimatu.
Czytaj też: Za miesiąc powrót kolei do Karpacza. Klimatyczni strażnicy: to dopiero początek zrównoważonej mobilności