Ulotka o prawie do wniosków. Napisz samemu do samorządu lub rządu/!
Projekt „Prawo do petycji – prawo do transportu publicznego!” Grant realizowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI. Wpis powstał we współpracy ze Stowarzyszeniem Nowoczesnej Edukacji Prawnej.
Dla osób wykluczonych cyfrowo przygotowaliśmy wzór ulotki dotyczący prawa do wniosku (jest odpowiednikiem prawa do petycji, o którym mowa w Karcie Praw Podstawowych UE), który można będzie wydrukować. W niniejszym tekście prezentujemy też tekst ulotki.
Dlaczego składać wnioski?
Składanie wniosków może stanowić skuteczny sposób oddziaływania na rzeczywistość. Obywatele często mają uzasadnione oczekiwania wobec władz, ale czasem ograniczają się do składania internetowych petycji, które mogą, lecz nie muszą trafić do właściwych osób.
Prawo do odpowiedzi na złożone wnioski jest zagwarantowane przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. Wykorzystanie formalnych środków nakłada na organy publiczne obowiązek reakcji i sprawia, że zgłoszony postulat musi zostać rozpatrzony. Co ważne, samo złożenie takiego wniosku jest bardzo łatwe.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, artykuł 63: Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa.
Do kogo można złożyć wniosek?
- Organy samorządu terytorialnego: jak wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, rada miejska, rada gminy, sejmik województwa, a także samorządowe jednostki organizacyjne, np. szkoły publiczne, zarządy dróg, zarządy zieleni miejskiej, instytucje kultury.
- Organy państwowe, w tym Sejm, Senat, Prezydent, Rzecznik Praw Obywatelskich, Najwyższa Izba Kontroli, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Krajowa Rada Sądownictwa, samorządowe kolegia odwoławcze czy regionalne izby obrachunkowe.
- Centralne organy administracji rządowej, jak kancelaria premiera, ministerstwa, centralne urzędy, komendanci służb państwowych (np. policji, straży granicznej, straży pożarnej) oraz główni inspektorzy (np. inspekcji handlowej, inspekcji sanitarnej, itd.)
- Organy administracji rządowej terenowej zespolonej i niezespolonej, takie jak wojewodowie, kuratorzy oświaty, komendanci policji, inspektorzy sanitarni, inspektorzy ochrony środowiska, naczelnicy urzędów skarbowych, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska
- Państwowe osoby prawne, wykonujące określone zadania publiczne, jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, uczelnie publiczne, Narodowy Bank Polski
- Spółki z większościowym udziałem Skarbu Państwa i samorządu, które wykonują zadania publiczne, np. PKP Polskie Linie Kolejowe, Poczta Polska, Centralny Port Komunikacyjny
- Prokuratura i sądy
- Organizacje i instytucje społeczne w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej
Kodeks postępowania administracyjnego, artykuł 241: Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności.
Czego może dotyczyć wniosek?
Przykłady postulatów, które obywatele mogą zgłaszać, obejmują szeroki zakres spraw. Można domagać się między innymi:
- zmian w transporcie publicznym lub reorganizacji ruchu drogowego,
- przyspieszenia rozpatrywania spraw,
- modyfikacji działalności instytucji, np. dostosowania godzin pracy czy wprowadzenia cyfrowych usług,
- publikacji konkretnych informacji w Biuletynie Informacji Publicznej,
- wdrożenia zapisów prawa lub założeń strategii
- regulacji cen biletów czy opłat za wstęp, np. muzeów czy basenów,
- reorganizacji instytucji, w tym powołania nowych lub likwidacji istniejących,
- uznania zasług lub nałożenia dyscyplinarnych kar na pracowników,
- działań kontrolnych lub nadzorczych w określonych instytucjach,
- zmiany przepisów lub ich stosowania,
- porządkowania terenu lub montażu i naprawy infrastruktury, jak ławki czy latarnie,
- opracowania lub aktualizacji strategii czy programów działania w różnych obszarach,
- lokalnych inwestycji, takich jak remonty dróg, chodników czy parków
Wniosek nie może dotyczyć uzyskania informacji o określonej sprawie – tutaj właściwy jest dostęp do informacji publicznej.
Jak składać wnioski?
Wniosek można złożyć pisemnie, e-PUAP-em (polecamy, z uwagi na automatyczne potwierdzenie nadania) albo mailem. W tym ostatnim przypadku mamy prawo żądać potwierdzenia otrzymania. Wniosek musi być opatrzony imieniem, nazwiskiem i adresem wnioskodawcy.
Nie trzeba się powoływać na podstawę prawną, jednakże zalecamy powołanie się na artykuł 63 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz artykuł 241 Kodeksu postępowania administracyjnego, by organ nie zakwalifikował pisma w inny sposób.
Co po złożeniu wniosku?
Jeśli adresat uważa, że właściwy jest ktoś inny, powinien w ciągu 7 dni przekazać wniosek. Urząd może także wezwać do wyjaśnienia lub uzupełnienia wniosku, gdy nie będzie mógł ustalić jego przedmiotu.
Adresat ma miesiąc na rozpatrzenie i odpowiedź. W razie niemożności załatwienia wniosku trzeba zawiadomić wnioskodawcę o podjętych czynnościach oraz o przewidywanym terminie załatwienia.
Zawiadomienie o sposobie załatwienia wniosku powinno zawierać: oznaczenie organu, wskazanie, w jaki sposób skarga została załatwiona, oraz podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego. Zawiadomienie o odmownym załatwieniu wniosku powinno zawierać ponadto uzasadnienie faktyczne i prawne.
W przypadku nieprzestrzegania terminu mamy prawo złożenia skargi. Np. skargę na wójta, burmistrza, prezydenta składamy do rady gminy/miasta, skargę na radę gminy/miasta/powiatu lub sejmik województwa do wojewody.
