Jedlina-Zdrój: uzdrowisko dla klimatu. Raport Hipermiasta rekomenduje kierunki zmian
Towarzystwo Benderowskie prowadzi projekt „Klimatyczny strażnik peryferii”. Projekt otrzymał wsparcie finansowe w ramach programu PROTEUS, prowadzonego przez Transatlantic Foundation, europejskie ramię The German Marshall Fund of the United States.
Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autora(-ów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.
Do badania kwestii klimatycznych wybrano osiem gmin (do 20 tys.): gmina Jedlina-Zdrój, gmina Kamieniec Ząbkowicki, gmina Karpacz, gmina Malczyce, gmina Mirsk, gmina Szklarska Poręba, gmina Świeradów-Zdrój, gmina Walim.
Na podstawie szerokich działań projektowych (analiza dokumentów i danych, wizyta studyjna, rozmowy z ekspertami, ankieta dla mieszkańców) działacze stworzyli raport z rekomendacjami.
Energetyka
Rekomendujemy monitoring zużycia energii w budynkach publicznych
Wprowadzenie systematycznego monitoringu zużycia energii w budynkach publicznych pozwoli lepiej zarządzać kosztami, zidentyfikować miejsca nadmiernego zużycia i zaplanować działania termomodernizacyjne. Dane te mogą również stanowić podstawę do wnioskowania o dofinansowanie inwestycji oraz będą przydatne w komunikacji z mieszkańcami w zakresie oszczędzania energii i promowania dobrych praktyk.
Program Ochrony Środowiska Gminy Jedlina-Zdrój na lata 2018-2021 przewidział cele długoterminowe do roku 2021 w postaci wzrostu udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15 % w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych
Rekomendujemy kontrole w zakresie przestrzegania uchwały antysmogowej
Prowadzenie regularnych kontroli dotyczących przestrzegania uchwały antysmogowej może skutecznie ograniczyć spalanie niskiej jakości paliw i odpadów, szczególnie w sezonie grzewczym. Warto połączyć te działania z programami informacyjnymi oraz pomocą doradczą w zakresie wymiany źródeł ciepła i możliwości sfinansowania tych inwestycji przez mieszkańców.
Transport publiczny
Rekomendujemy rozwój lokalnego transportu zbiorowego
Rozwój lokalnego transportu zbiorowego powinien obejmować lepsze dostosowanie rozkładów jazdy autobusu „Szarlotka” do potrzeb turystów, uczniów i seniorów. Transport lokalny powinien być rozwijany w powiązaniu z liniami kolejowymi.
Rekomendujemy wydzielenie stref z ograniczonym ruchem samochodowym
Wydzielenie stref z ograniczonym ruchem samochodowym w centrum uzdrowiska oraz przy kluczowych obiektach zdrowotnych i rekreacyjnych przyczyni się do poprawy jakości powietrza, zmniejszenia hałasu i podniesienia atrakcyjności przestrzeni dla pieszych i kuracjuszy. Takie rozwiązania można wprowadzać etapami, z możliwością elastycznego dostępu dla mieszkańców, dostawców i służb w wybranych godzinach.
Czytaj też: Strażnicy klimatyczni walczą o zerowy VAT na transport publiczny. Spora szansa na zmianę przepisów
Transport rowerowy
Rekomendujemy udział w projekcie wypożyczalni rowerów elektrycznych aglomeracji wałbrzyskiej
Udział w projekcie zwiększy dostępność nowoczesnych i ekologicznych środków transportu dla mieszkańców i turystów, szczególnie biorąc pod uwagę ukształtowanie terenu i uzdrowiskowy charakter miejscowości. Istotna będzie też integracja systemu z komunikacją zbiorową i punktami atrakcji turystycznych przez odpowiednią lokalizację przystanków.
Rekomendujemy budowę międzygminnej sieci dróg rowerowych
Budowa międzygminnej sieci dróg rowerowych umożliwi bezpieczne i wygodne przemieszczanie się między Jedliną-Zdrojem a sąsiednimi gminami, wspierając turystykę rowerową, dojazdy do pracy oraz aktywny styl życia mieszkańców. Trasy powinny być projektowane z uwzględnieniem dostępu do walorów krajobrazowych, a także wysokich standardów technicznych i z uwzględnieniem bezpieczeństwa cyklistów.
Program Ochrony Środowiska na lata 2018-2021 przewidywał rozwój regionalnego zintegrowanego podsystemu rowerowego, stanowiącego element zrównoważonego systemu transportowego województwa dolnośląskiego, a także rozbudowę tras i ścieżek rowerowych, opracowanie informatora, mapy i oznakowanie tych tras.
Czytaj też: Cezary Grochowski radzi strażnikom: Jak sprawić, żeby rowery i kolej były lepiej powiązane w regionie?
Ochrona przyrody
Rekomendujemy wdrożenie programu renaturyzacji cieków wodnych i odbudowy naturalnych struktur hydrologicznych
Wdrożenie programu wpłynie korzystnie na lokalny mikroklimat, zwiększy odporność ekosystemów na susze i powodzie oraz poprawi jakość wód. Działania te mogą obejmować przywracanie meandrujących biegów rzek czy odbudowę roślinności nadbrzeżnej.
Adaptacja do zmian klimatu
Rekomendujemy stworzenie strategii adaptacji do zmian klimatu
Opracowanie strategii adaptacji do zmian klimatu powinno obejmować diagnozę zagrożeń takich jak susze, upały i gwałtowne opady, oraz zestaw działań odpowiadających na te wyzwania, takich jak tworzenie zielono-błękitnej infrastruktury, w tym zazielenianie miasta czy ochrona zasobów wodnych. Kluczowe dla sukcesu strategii będzie uwzględnienie głosu mieszkańców i ekspertów oraz zintegrowanie planu z innymi dokumentami planistycznymi.
Rekomendujemy budowę systemów małej retencji wodnej
Budowa systemów małej retencji wodnej, takich jak zbiorniki, rowy infiltracyjne i ogrody deszczowe, może skutecznie zmniejszyć ryzyko lokalnych podtopień i poprawić bilans wodny gleby. Rozwiązania te powinny być wdrażane w pierwszej kolejności na terenach publicznych, przy szkołach, boiskach i parkach należących do gminy.
Planowanie przestrzenne
Rekomendujemy stworzenie uchwały krajobrazowej dla obszaru uzdrowiska
Dokument ten może określać zasady dotyczące ogrodzeń, małej architektury i szyldów, wspierając estetykę oraz walory turystyczne miasta. Stworzenie uchwały krajobrazowej dla obszaru uzdrowiska pozwoli zachować jego unikalny charakter, chronić przed nadmiarem reklam i niekontrolowanym grodzeniem.
Jak wskazano w programie ochrony środowiska, strefę ochrony krajobrazu kulturowego wyznaczono dla dwóch terenów: otuliny centralnej części uzdrowiska, charakteryzującej się znaczącymi walorami widokowymi: porośnięte lasami wzgórza i góry, stanowiące naturalne tło dla historycznej zabudowy siedliska. Tereny
te poprzez wytyczenie w XIX wieku traków spacerowych i urządzenie miejsc rekreacyjnych, nierozerwalnie powiązane zostały z układem uzdrowiska. Drugi obszar to wieś Jedlinka, gdzie strefa obejmuje najbliższą okolicę zespołu pałacowego i historycznego siedliska wsi.
Współpraca z NGO
Rekomendujemy utworzenie Rady Klimatycznej we współpracy z organizacjami pozarządowymi
Utworzenie takiego gremium umożliwi włączenie mieszkańców i ekspertów w planowanie działań na rzecz ochrony klimatu i środowiska. Rada może pełnić funkcję doradczą, inicjować projekty edukacyjne i konsultacyjne, a także wspierać wdrażanie strategii klimatycznej.
Czytaj też: Szklarska Poręba Średnia dla czystego transportu. Najwyżej położony przystanek z planu remontowego kolei
