PORADNIK PRAWNY. Jak skutecznie działać w NGO na terenach wiejskich i w mniejszych miastach? 100 pytań
Inicjatywa “Wiedza prawna dla NGO: tereny wiejskie i małe miasta” jest realizowana przez Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej Oddział Poradnictwa Prawnego w Trzebnicy i Trzebnicką Poradnię Prawną w ramach programu „Wsparcie inicjatyw poradniczych” dofinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2023- 2033. Operatorami Programu Wip są: Stowarzyszenie Wiatraki Mazur, Fundacja Fundusz Lokalny SMK, Żywiecka Fundacja Rozwoju i Fundacja Nauka dla Środowiska.”
Wstęp
Organizacje pozarządowe stale zwracają się do nas z prośbą o poradnictwo prawne. Nasza inicjatywa poradnictwa prawnego skierowana jest do organizacji pozarządowych w mniejszych miastach i na terenach wiejskich. Z naszcyh własnych doświadczeń wynika, że w ich działalności pojawiają się stale problemy takie jak: rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), dane osobowe, umowy zlecenia i umowy o dzieło, podatki, kwestie ustrojowe np. wynikające z ustawy Prawo o stowarzyszeniach.
Stowarzyszenie planuje jeszcze w tym roku wydanie specjalnych poradników dotyczących Kół Gospodyń Wiejskich i fundacji, dlatego nie odpowiadamy na szczególne pytania dotyczące tych form prawnych.
Z tych powodów w niniejszym poradniku szczególnie skupiamy się na stowarzyszeniach (w tym klubach sportowych i ochotniczych strażach pożarnych). Odpowiedzi dotyczące wszystkich dziedzin prawa uwzględniać będą sytuacje wszystkich form prawnych.
Zachęcamy do skorzystania z porad prawnych dla organizacji pozarządowych prowadzonych przez Oddział Poradnictwa Prawnego w Trzebnicy i Trzebnicką Poradnię Prawną! Zapraszamy organizacje pozarządowe ze wsi oraz miast poniżej 25 tys. mieszkańców: kluby sportowe, koła gospodyń wiejskich, ochotnicze straże pożarne, stowarzyszenia (w tym zwykłe), fundacje – i nie tylko!
Pytania prosimy przesyłać na adres prawna.edukacja@gmail.com lub pod numerem telefonu (i SMS) +48507094885 lub messenger (Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej).
Zastrzeżenie: Stan prawny na dzień 17 września 2025 r. Artykuł przedstawia stan prawny według najlepszej dostępnej wiedzy, jednakże nie zastąpi porady prawnej, dopasowanej do konkretnych rozwiązań.
Krajowy Rejestr Sądowy i ewidencje starostów
Czy organizacja musi składać wnioski elektronicznie do Krajowego Rejestru Sądowego?
Na razie nie jest to obowiązkowe, ale planowana jest zmiana od 1 kwietnia 2027 r.
Obowiązek wpisu dotyczy organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą: rejestr przedsiębiorców funkcjonuje wyłącznie w formie elektronicznej.
Czy kolejne wnioski do Krajowego Rejestru Sądowegomuszą być składane elektronicznie?
Nie, kolejne wnioski mogą być składane również w formie papierowej, nawet jeśli wcześniejsze wnioski były przesyłane elektronicznie. Będzie to możliwe do czasu zmiany, o której mowa w poprzednim pytaniu.
Co zrobić, jeśli chcemy złożyć wniosek elektronicznie, a załączniki (np. lista obecności) mamy tylko w formie papierowej?
Są trzy możliwości: można uwierzytelnić skan u notariusza, uwierzytelnić go przez pełnomocnika (adwokata lub radcę prawnego) albo przesłać papierowy dokument do sądu w ciągu 3 dni od złożenia wniosku elektronicznego. Warto jednak listy sporządzać w formie elektronicznej i podpisywać podpisem zaufanym.
Czy można złożyć wniosek o rejestrację stowarzyszenia zwykłego lub klubu sportowego u starosty elektronicznie?
Tak, jak najbardziej dopuszczalne złożenie wniosku przez e-Doręczenia lub e-PUAP, nawet jeśli starostwa o tym nie wiedzą.
Czy przepisy wskazują w Krajowym Rejestrze Sądowym termin na uzupełnienie braków?
Nie, ustawa tego nie reguluje, dlatego sąd często wyznacza np. siedmiodniowy termin, który może być zbyt krótki na zwołanie nowego zebrania założycielskiego. W takiej sytuacji możliwe jest złożenie wniosku o jego przedłużenie.
Czy rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym wiąże się z opłatą?
Nie wszystkie organizacje płacą za wpis do KRS. Stowarzyszenia i związki stowarzyszeń są zwolnione z opłat za rejestrację i zmiany danych, natomiast opłata obowiązuje dla fundacji.
Kto składa podpis pod wnioskami do Krajowego Rejestru Sądowego?
W przypadku stowarzyszeń wnioski o wpis oraz zmiany statutu podpisuje cały zarząd, natomiast wnioski dotyczące zmian w składzie zarządu lub organu kontroli wewnętrznej podpisuje osoba lub osoby uprawnione do reprezentacji zgodnie ze statutem. W przypadku fundacji i innych organizacji podpisy składa się zgodnie z obowiązującymi zasadami reprezentacji. W przypadku jednostek terenowych wnioski podpisuje zarząd, ale nie samej jednostki, tylko stowarzyszenia głównego.
Co się stanie, jeśli wyślemy papierowy wniosek do niewłaściwego sądu?
Nie ma to konsekwencji, gdyż zgodnie z art. 200 §1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego, sąd, który stwierdzi swoją niewłaściwość, przekazuje sprawę do sądu właściwego.
Czy zmiana statutu wymaga nowego wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego?
Tak, każda zmiana statutu wymaga wniosku o zmianę wpisu i postanowienia sądu rejestrowego, przedtem jest nieważna.
Od kiedy uchwała o zmianie zarządu stowarzyszenia jest ważna? Czy trzeba czekać na wpis do Krajowego Rejestru Sądowego?
Uchwała staje się skuteczna od momentu jej podjęcia i nowi członkowie mogą zacząć urzędowanie. Warto pamiętać, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym „domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe”. Oznacza to, że czynności podejmowane przez członków starego zarządu co do zasady również pozostają ważne, dopóki nie zostanie dokonany aktualny wpis zmian w KRS.
Umowy cywilnoprawne
Jakie są podstawowe różnice między umową o dzieło a umową zlecenia w organizacji pozarządowej?
Umowa o dzieło dotyczy wykonania konkretnego, jasno określonego efektu pracy, który można jednoznacznie wyodrębnić. Nie obejmuje powtarzalnych czynności: liczy się efekt, a nie sama aktywność. Wykonawca powinien mieć swobodę w sposobie realizacji dzieła.
Natomiast umowa zlecenia służy świadczeniu określonych usług lub działań, zwykle powtarzalnych lub ciągłych, w których istotna jest sama czynność, a nie końcowy rezultat. W praktyce organów takich jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) to rozróżnienie decyduje o klasyfikacji umowy jako dzieło lub zlecenie.
Kiedy umowa o dzieło wymaga zgłoszenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)?
Umowy o dzieło zgłasza się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych tylko wtedy, gdy organizacja pełni funkcję płatnika składek. Ma to miejsce, jeśli organizacja zatrudnia osoby na podstawie umowy o pracę lub zawiera inne umowy podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu, np. umowę zlecenia. W sytuacji, gdy organizacja nie jest płatnikiem składek, zgłoszenie umowy o dzieło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie jest wymagane.
Czy wygłoszenie wykładu może być traktowane jako umowa o dzieło?
Wykład może być uznany za dzieło wyłącznie wtedy, gdy ma charakter twórczy, indywidualny i niepowtarzalny. Standardowe wykłady, powtarzalne lub o ogólnym charakterze naukowym, nie spełniają tych kryteriów i nie mogą być kwalifikowane jako przedmiot umowy o dzieło. Kluczowe znaczenie ma więc zakres i indywidualny charakter treści, które odróżniają dany wykład od innych w tej samej dziedzinie wiedzy. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 listopada 2023 r. (II GSK 337/21) potwierdza, że tylko wykład spełniający wymogi twórczości i indywidualności może być podstawą umowy o dzieło.
Czy uszycie przedmiotu, np. pościeli, może być traktowane jako dzieło w rozumieniu umowy o dzieło?
Uszycie przedmiotu może zostać uznane za dzieło tylko wtedy, gdy jest indywidualnie określone i nie jest wykonywane masowo. W sytuacji, gdy zlecający dostarcza materiały, określa dokładnie parametry i sposób wykonania oraz kontroluje ilość i rodzaj produktu, efekt pracy nie spełnia kryteriów twórczości indywidualnej. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 lutego 2023 r. (II GSK 1030/22) wskazuje, że w takich przypadkach wykonanie nie jest traktowane jako dzieło, lecz jako standardowe świadczenie usług.
W jakiej formie zawiera się umowę o dzieło?
Umowa o dzieło nie wymaga zachowania formy szczególnej: może być zawarta zarówno ustnie, mailem, przez komunikator, jak i pisemnie. Gdy umowa o dzieło obejmuje przeniesienie autorskich praw majątkowych (np. do obrazu, grafiki, muzyki), konieczne jest zawarcie jej na piśmie, inaczej taka umowa jest nieważna.
Jaką formę powinna mieć umowa zlecenia w NGO?
Umowa zlecenia może być zawarta zarówno ustnie, jak i mailowo czy pisemnie, ponieważ przepisy prawa nie wymagają formy szczególnej. Zatem nawet ustne ustalenia są ważne, a ich efektem jest m.in. obowiązek wypłacania płacy minimalnej.
Czy wynagrodzenie z umowy zlecenia dla członka stowarzyszenia musi spełniać wymogi płacy minimalnej?
Tak, przepisy o minimalnym wynagrodzeniu dotyczą każdej osoby zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia, niezależnie od tego, czy jest członkiem stowarzyszenia, czy wolontariuszem otrzymującym wynagrodzenie. Wyjątek stanowią osoby wykonujące świadczenia nieodpłatnie, gdyż jest to dopuszczone przez kodeks cywilny.
Jak obliczyć wynagrodzenie z umowy zlecenia realizowanej w nieregularnych godzinach, aby spełniało wymóg płacy minimalnej?
W przypadku zleceń wykonywanych w nieregularnych godzinach, wynagrodzenie powinno być przeliczane proporcjonalnie do liczby faktycznie przepracowanych godzin, aby każda godzina pracy odpowiadała co najmniej minimalnej stawce godzinowej obowiązującej w danym roku.
Co grozi za nieprzestrzeganie płacy minimalnej?
Członkom zarządu grożą kary finansowe do 30 tys. złotych. Oczywiście organizacja pozarządowa musi też wyrównać różnicę.
Czy zleceniobiorca może wykonywać pracę dla organizacji w ramach kilku umów zlecenia jednocześnie?
Tak, może, ale każda umowa musi spełniać wymogi minimalnej stawki godzinowej i jest rozliczana niezależnie dla celów podatkowych i składkowych.
Rachunkowość
Kto zatwierdza sprawozdanie finansowe w stowarzyszeniu?
Jeśli statut nic o tym nie mówi może to zrobić walne zebranie członków. Statut może przekazać jednak tę kompetencję zarządowi, komisji rewizyjnej, a nawet jednemu z członków tych organów. Odpowiedź dotyczy też stowarzyszeń zwykłych.
Kto decyduje o prowadzeniu Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztów w stowarzyszeniu?
Ten sam organ zatwierdzający, opisany wyżej. Odpowiedź dotyczy też stowarzyszeń zwykłych.
Jakie organizacje mają obowiązek prowadzenia pełnej księgowości?
Organizacje posiadające status organizacji pożytku publicznego, prowadzące działalność gospodarczą, a także te, które nie spełniają wymogów dotyczących kwoty przychodów.
Jakie są terminy składania sprawozdań finansowych w NGO prowadzących Uproszczoną Ewidencjię Przychodów i Kosztów?
Organizacje te w ogóle nie mają obowiązku składania tych sprawozdań finansowych, w tym przy ich likwidacji.
Jak ewidencjonować składki członkowskie w Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztów?
Jeśli dotyczą działalności nieodpłatnej, to w przychodach działalności nieodpłatnej, jeśli dotyczą działalności odpłatnej, to w działalności odpłatnej. Jeśli nie wiadomo, można ewidencjonować w pozostałych przychodach. Błąd w tym zakresie jednak nie wpływa na zobowiązania podatkowe, więc nie jest szczególnie istotny.
Czytaj też: Czy „dokument wewnętrzny” przestanie utrudniać dostęp do informacji publicznej? Przełomowy wyrok NSA
Czy można ujmować koszty administracyjne w Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztów?
Uproszczona Ewidencja Przychodów i Kosztów w ogóle nie ma podziału na koszty statutowe, administracyjne czy operacyjne. Istotne jest tylko, czy stanowią koszty uzyskania przychodu oraz czy są wydatkami na cele określone w ustawie o CIT (m.in. kulturalne, oświatowe, sportowe).
Czy organizacja może prowadzić jednocześnie pełną księgowość i Uproszczoną Ewidencję Przychodów i Kosztów dla różnych projektów?
Można prowadzić uproszczoną ewidencję jako księgę podatkową, tworząc osobne konta księgowe dla projektów, nie ma jednak możliwości odwrotnej.
Jak księgować opłaty za szkolenia i konferencje organizowane przez organizację?
Jest to typowa odpłatna działalność pożytku publicznego. Przychody z tych opłat nie mogą przekroczyć kosztów, ale koszty mogą być wyższe i być pokrywane z innych źródeł.
Jak wyceniać aktywa i pasywa w przypadku prowadzenia Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztów?
Nie ma takiej konieczności, nie istnieją aktywa, pasywa ani inwentaryzacja. Uproszczona Ewidencja Przychodów i Kosztów jest księgą podatkową, nie rachunkową.
Jak księgować środki trwałe o niskiej wartości w Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztów?
Środki takie, poniżej 10 tys. zł, są jedynie kosztem w dacie poniesienia, nie trzeba ich w ogóle ewidencjonować.
Jak ujmować w Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztówdarowizny pieniężne i rzeczowe?
Jako przychody z nieodpłatnej działalności pożytku publicznego.
Czy musimy co roku przesyłać do urzędu skarbowego deklarację wypełniania Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztów?
Nie, dopóki organizacja spełnia wymogi, nie ma takiej potrzeby.
Czy można zrezygnować z Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztów?
Można zrezygnować na koniec roku. Od 2026 r. będzie można również zrezygnować w ciągu roku, ale konieczne będzie stworzenie ksiąg rachunkowych.
Czy organizacja korzystająca z Uproszczonej Ewidencji Przychodów i Kosztów może otrzymywać dotacje?
Tak, nie ma przeciwwskazań. Uproszczona Ewidencja Przychodów i Kosztówjest prowadzone zgodnie z ustawą o rachunkowości, która odsyła do przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Od 2026 r. będzie to dodatkowo wyraźnie dookreślone w przepisach.
Masz więcej pytań? Pisz na adres: prawna.edukacja@gmail.com
Stowarzyszenia
Jakie są obowiązki stowarzyszenia rejestrowego wobec organów nadzoru?
Jedynym obowiązkiem aktywnego działania wobec organu nadzoru (starosta, prezydent miasta) jest zawiadomienie o powołaniu jednostki terenowej, w tym podanie składu zarządu i adresu siedziby tej jednostki, wraz z doręczeniem statutu stowarzyszenia. To samo dotyczy zmian w składzie zarządu i adresie siedziby terenowej jednostki organizacyjnej stowarzyszenia oraz w statucie stowarzyszenia.
Poza tym – ale tylko na wniosek tego organu – obowiązkiem jest doręczanie odpisów uchwał walnego zebrania członków i udzielanie wyjaśnień.
Czy członkowie stowarzyszenia rejestrowego odpowiadają za jego zobowiązania?
Nie, w przeciwieństwie do stowarzyszeń zwykłych, członkowie stowarzyszenia rejestrowego nie odpowiadają za zobowiązania stowarzyszenia. Odpowiedzialność cywilnoprawna leży wyłącznie po stronie stowarzyszenia jako osoby prawnej.
Wyjątkiem jest odpowiedzialność członków zarządu stowarzyszenia za zobowiązania, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej – w tym za podatki, opłaty lokalne czy składki pobierane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy Narodowy Fundusz Zdrowia.
Czytaj też: Budżet obywatelski. Jakie są przepisy i czy można zaskarżyć do sądu?
Ile osób może założyć stowarzyszenie rejestrowe?
Do założenia stowarzyszenia rejestrowego potrzebne jest co najmniej siedmiu członków. Spadek tej liczby powoduje możliwość przymusowego rozwiązania stowarzyszenia na wniosek starosty lub prezydenta miasta. To nie oznacza jednak, że stowarzyszenie nie może legalnie działać w zmniejszonym składzie np. do czasu jego uzupełnienia.
Czy stowarzyszenie rejestrowe musi mieć komisję rewizyjną?
Tak, ustawowo wymaga się powołania organu kontroli wewnętrznej. Warto dodać, że organ kontroli wewnętrznej nie musi mieć formy komisji rewizyjnej, a może być np. radą nadzorczą albo organem jednoosobowym (za wyjątkiem organizacji pożytku publicznego, gdzie musi być to organ kolegialny).
Organowi można nadać np. prawo do kontroli albo prawo do zatwierdzania sprawozdania finansowego, ale nie ma takiego obowiązku i organ kontroli wewnętrznej może ograniczyć się do ogólnej oceny działań zarządu.
Czy stowarzyszenie rejestrowe może mieć członków wspierających?
Tak, statut może przewidywać różne kategorie członków, w tym członków zwykłych i wspierających, ale także honorowych, nadzwyczajnych, kandydatów, itd. Osoba prawna może być tylko członkiem wspierającym. Statut może przewidywać dowolne prawa i obowiązki członków wspierających, nie ma zakazu głosowania członków wspierających.
Jakie są konsekwencje nieprowadzenia działalności przez stowarzyszenie rejestrowe?
Nie ma żadnych. Stowarzyszenie musi jednak składać deklarację CIT-8, a w przypadku niezgłoszenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów – sporządzać i zatwierdzać sprawozdania finansowe.
Czy członkowie zarządu stowarzyszenia rejestrowego mogą pobierać wynagrodzenie?
Tak, o ile przewiduje to statut. Sam statut nie stanowi jednak wystarczającej podstawy do wypłaty wynagrodzenia: konieczne jest dodatkowo podjęcie stosownej uchwały bądź zawarcie odpowiedniej umowy.
Czy członkowie walnego zebrania mogą głosować zdalnie?
Aktualnie w przepisach nie ma takiej możliwości, choć jest propozycja jej przywrócenia. Statut może jednak przewidzieć zdalne głosowanie, a nawet podejmowanie uchwał w trybie obiegowym.
Czy stowarzyszenie może połączyć się z innym stowarzyszeniem?
Aktualnie nie ma takiej możliwości, choć była postulowana przez Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej. Możliwa jest tylko likwidacja stowarzyszenia i przekazanie jego majątku innej organizacji.
Czy stowarzyszenie może przekształcić się w fundację?
Również nie ma takiej możliwości na podstawie aktualnych przepisów. Jedyną drogą jest również likwidacja stowarzyszenia.
Jak rozwiązać stowarzyszenie? Mamy trzy osoby w komisji rewizyjnej i z jedną nie ma kontaktu. Czy brak tego jednego członka komisji powoduje, że nie możemy rozwiązać stowarzyszenia?
Nie ma żadnej konieczności udziału jednego z członków Komisji Rewizyjnej w rozwiązaniu stowarzyszenia, decyduje o tym co do zasady Walne Zebranie Członków.
Czy stowarzyszenie sporządzać musi sprawozdanie merytoryczne z działalności?
Nie, chyba że ma status organizacji pożytku publicznego.
Czytaj też: Jak rozwiązać i zlikwidować stowarzyszenie? Prosty poradnik dla NGO
Czy uchwały walnego zebrania członków muszą być sporządzane na piśmie?
Generalnie nie, ponieważ przepisy nie nakładają obowiązku formy pisemnej, a w polskim prawie czynności prawne mogą przyjmować dowolną formę. Jednak z powodów formalnoprawnych niektóre uchwały powinny być sporządzone w formie pisemnej lub w postaci elektronicznej z podpisem zaufanym, osobistym albo kwalifikowanym. Dotyczy to w szczególności:
- uchwały o zmianie statutu
- uchwały dotyczącej składu zarządu i organu kontroli wewnętrznej
- uchwały o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego
- uchwały o rozwiązaniu stowarzyszenia.
Uchwały te wymagają takiej formy, ponieważ są przekazywane odpowiednio do sądu rejestrowego lub urzędu skarbowego. Od momentu obowiązkowej elektronizacji KRS, postać elektroniczna będzie obowiązkowa.
Czy stowarzyszenie może prowadzić działalność polityczną?
Tak, żaden przepis tego nie zabrania. Stowarzyszenia mają wręcz prawo do udziału w wyborach na szczeblu samorządowym.
Kto może zawrzeć umowę z członkiem komisji rewizyjnej stowarzyszenia?
Umowę taką zawiera zarząd stowarzyszenia, działając na zasadach zwykłej reprezentacji organizacji opisanej w statucie. Należy jednak pamiętać, że w przypadku stowarzyszenia będącego organizacją pożytku publicznego członek organu kontroli wewnętrznej (np. komisji rewizyjnej) nie może pozostawać w stosunku podległości wobec zarządu. Oznacza to, że nie może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, natomiast możliwe jest zawarcie umowy cywilnoprawnej, np. umowy o dzieło lub umowy zlecenia.
Masz więcej pytań? Pisz na adres: prawna.edukacja@gmail.com
Stowarzyszenia zwykłe
Jakie są limity członków w stowarzyszeniu zwykłym?
Stowarzyszenie zwykłe może mieć co najmniej trzech członków, a górna granica liczby członków nie jest określona. Oznacza to, że nawet wielotysięczne grupy mogą funkcjonować w tej formie prawnej.
Czy stowarzyszenie zwykłe może przynależeć do związku stowarzyszeń (federacji)?
Tak, stowarzyszenie zwykłe może być członkiem związku stowarzyszeń. Wbrew pojawiającym się opiniom, przepisy nie wykluczają takiego rozwiązania. Zasadniczo do stowarzyszeń zwykłych stosuje się przepisy dotyczące osób prawnych, co pozwala im uczestniczyć w strukturach zrzeszających inne stowarzyszenia.
Stowarzyszenie zwykłe nie może samodzielnie zrzeszać osób prawnych, ale nie działa to w drugą stronę. Stowarzyszenie zwykłe może pełnić również funkcję członka wspierającego stowarzyszenia zgodnie z art. 10 ust. 3 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach (Osoba prawna może być jedynie wspierającym członkiem stowarzyszenia.).
Czy stowarzyszenie zwykłe jest zobowiązane do utworzenia komisji rewizyjnej?
Nie, w przeciwieństwie do stowarzyszeń rejestrowych, stowarzyszenie zwykłe nie musi posiadać organu kontroli wewnętrznej: jest to rozwiązanie dobrowolne. Wyjątek stanowią stowarzyszenia zwykłe, które zamierzają uzyskać status organizacji pożytku publicznego, gdyż w takim przypadku wymóg utworzenia organu kontrolnego staje się obligatoryjny.
Czy stowarzyszenie zwykłe kwalifikuje się jako organizacja pozarządowa?
Tak, stowarzyszenie zwykłe spełnia kryteria organizacji pozarządowej i zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie uznaje się je za taką jednostkę.
Czy członek odpowiada za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego np. za umowy?
W odróżnieniu od stowarzyszeń rejestrowych, w których członkowie nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania organizacji, w stowarzyszeniu zwykłym członkowie odpowiadają za długi stowarzyszenia. Należy jednak podkreślić, że jest to odpowiedzialność subsydiarna, co oznacza, że głównym podmiotem zobowiązanym pozostaje samo stowarzyszenie.
Członek, który spłaci zobowiązanie stowarzyszenia, ma prawo domagać się zwrotu od pozostałych członków, przy czym zwrot następuje w częściach równych i regulamin nie może wprowadzać różnic w tym zakresie.
Członek odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w czasie jego członkostwa oraz te powstałe wcześniej, natomiast nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania powstałe po jego wystąpieniu ze stowarzyszenia.
Czytaj też: Badanie barier prawnych dla organizacji pozarządowych
Czy odpowiedzialność dotyczy też podatków?
Nie, gdyż inne przepisy regulują odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe oraz składkowe wobec instytucji takich jak Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy Narodowy Fundusz Zdrowia.
W przypadku stowarzyszenia zwykłego posiadającego zarząd to członek zarządu odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze stowarzyszeniem oraz pozostałymi członkami zarządu za zaległości podatkowe.
Jeżeli stowarzyszenie zwykłe posiada przedstawiciela, odpowiedzialność za zaległości podatkowe obejmuje całym majątkiem każdego członka stowarzyszenia, również solidarnie ze stowarzyszeniem i pozostałymi członkami.
Paradoksalnie oznacza to, że w stowarzyszeniu zwykłym posiadającym zarząd odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe obejmuje węższe grono osób (tylko zarząd) niż odpowiedzialność za zobowiązania cywilnoprawne (np. umów), która rozciąga się na wszystkich członków stowarzyszenia.
Jaką działalność może prowadzić stowarzyszenie zwykłe?
Stowarzyszenie zwykłe, podobnie jak każda inna forma zrzeszenia, może realizować działalność społecznie użyteczną, lecz jednocześnie ma prawo realizować dowolne inne cele, także osobiste lub nietypowe, pod warunkiem, że nie naruszają one przepisów prawa. Cele stowarzyszenia zwykłego mogą również wiązać się z działalnością gospodarczą, pod warunkiem że samo stowarzyszenie nie podejmuje takiej działalności.
W ramach działalności statutowej stowarzyszenie zwykłe może prowadzić nieodpłatną działalność pożytku publicznego, obejmującą na przykład działania edukacyjne, kulturalne czy społeczne. Jednocześnie możliwe jest prowadzenie działalności wyłącznie w interesie własnych członków, bez obowiązku kierowania jej do szerszej społeczności.
Czytaj też: Odpowiadamy na problemy prawne w działalności stowarzyszeń
Czy dopuszczalna jest działalność zarobkowa stowarzyszenia zwykłego?
Nie jest dopuszczalne prowadzenie przez stowarzyszenie zwykłe działalności gospodarczej ani odpłatnej działalności pożytku publicznego. Oznacza to zakaz pobierania opłat od osób korzystających z usług stowarzyszenia oraz zakaz prowadzenia działalności handlowej, gastronomicznej czy produkcyjnej.
Kto może zakazać założenia stowarzyszenia zwykłego?
Starosta (lub prezydent miasta na prawach powiatu) ma prawo wnieść wniosek o zakazanie działalności stowarzyszenia zwykłego przed jego rejestracją. Decyzję w tej sprawie podejmuje sąd rejestrowy, czyli wydział gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego w sądzie rejonowym, a od jego postanowienia przysługuje apelacja do sądu okręgowego.
Jaka może być podstawa do zakazu założenia stowarzyszenia zwykłego?
Podstawą do wydania zakazu może być wyłącznie sprzeczność działalności stowarzyszenia z prawem, na przykład realizowanie celu niezgodnego z obowiązującymi przepisami. W praktyce zakaz ten jest środkiem ostatecznym, a wcześniej starosta powinien umożliwić stowarzyszeniu dokonanie zmian, np. w regulaminie, które pozwolą na dostosowanie działalności do prawa.
Czy małoletni mogą uczestniczyć w stowarzyszeniu zwykłym?
Na takich samych zasadach jak w stowarzyszeniach – tj. w pełni od 16 roku życia, a wcześniej tylko w wydzielonych jednostkach wewnętrznych zrzeszających małoletnich.
Czy stowarzyszenie zwykłe może być organizacją pożytku publicznego?
Tak, ale musi m.in. powołać kolegialny organ nadzoru, np. komisję rewizyjną. Wpisywane jest wtedy do Krajowego Rejestru Sądowego i widnieje podwójnie, obok ewidencji starosty.
Masz więcej pytań? Pisz na adres: prawna.edukacja@gmail.com
Oddziały stowarzyszeń
Kto może zdecydować o powstaniu oddziału jako jednostki terenowej?
Terenowe jednostki najczęściej nazywają się oddziałami, ale wszystkie odpowiedzi dotyczą też kół, regionów, itd.
Kwestie związane z powoływaniem oddziałów powinny być jednoznacznie uregulowane w statucie stowarzyszenia. Dokument ten może przyznać kompetencję do tworzenia nowych jednostek walnemu zebraniu członków, zarządowi lub pozostawić inicjatywę samym członkom. Możliwe jest także przyjęcie modelu, w którym oddziały wyższego szczebla powołują jednostki niższego szczebla, na przykład wojewódzkie czy powiatowe. Również procedura rozwiązania oddziału zależy od przyjętych rozwiązań statutowych, jednak powinna być w statucie jasno i wyraźnie określona.
Ilu członków i członkiń musi mieć oddział?
Przepisy nie wskazują minimalnej liczby członków, jaka jest wymagana do utworzenia oddziału. Co ciekawe, oddział może funkcjonować nawet bez formalnie przypisanych do niego członków. Odmiennie niż w regulacjach dotyczących samych stowarzyszeń, ustawodawca dopuszcza bowiem możliwość powoływania organów oddziału, a niekoniecznie ich wybierania.
Jakie organy musi mieć oddział?
Obowiązkowym organem oddziału jest wyłącznie zarząd, który może mieć charakter jednoosobowy albo działać w składzie wieloosobowym. Ustawa nie nakłada wymogu tworzenia walnego zebrania członków ani organu kontroli wewnętrznej, takiego jak komisja rewizyjna czy rada nadzorcza, choć dopuszczalne jest ich ustanowienie w statucie. W ramach struktury oddziału można również powołać inne organy, na przykład radę programową lub sąd koleżeński.
Czytaj też: Co można w trakcie ciszy wyborczej i ciszy referendalnej? Doradzamy
Czy członkowie zarządu oddziału mogą otrzymywać wynagrodzenie?
Możliwość przyznania wynagrodzenia członkom zarządu oddziału istnieje wyłącznie wtedy, gdy statut przewiduje takie uprawnienie również wobec zarządu centralnego. Nie ma jednak konieczności przenoszenia tego rozwiązania na poziom oddziałów, nawet jeśli funkcjonuje ono w strukturze głównej stowarzyszenia. W oddziale pozbawionym osobowości prawnej wszelkie czynności prawne w tym zakresie muszą być realizowane przez zarząd centralny.
Jak wygląda zawieranie umów przez oddział posiadający osobowość prawną?
Osobowość prawna oddziału oznacza, że reprezentują go wyłącznie jego własne organy, a nie organy całego stowarzyszenia. Wszelkie działania podejmowane przez władze centralne w imieniu takiego oddziału są nieważne, a zarząd główny nie może zostać wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego jako organ reprezentacji oddziału.
Statut może natomiast szczegółowo regulować sposób zarządzania majątkiem oddziału czy zasady jego reprezentacji, w tym przewidywać konieczność uzyskania zgody organów centralnych stowarzyszenia na określone czynności.
Jak wygląda zawieranie umów z członekami zarządu?
Ustawa nie przesądza, kto w imieniu oddziału posiadającego osobowość prawną zawiera umowy z członkami zarządu. Tę kwestię musi rozstrzygać statut, który może np. upoważnić pełnomocnika wybranego przez walne zebranie członków albo członka organu kontroli wewnętrznej, na wzór rozwiązań obowiązujących w stowarzyszeniach. Inaczej niż w przypadku stowarzyszeń, możliwe jest także, aby statut przewidywał, że upoważnienie do podpisania umowy przysługuje innemu członkowi zarządu.
Co musi zrobić oddział stowarzyszenia po powołaniu?
Zarząd nowo utworzonej terenowej jednostki organizacyjnej czyli oddziału stowarzyszenia ma obowiązek w ciągu 14 dni od jej powołania poinformować właściwy organ nadzoru (starostę lub prezydenta miasta, właściego dla siedziby jednostki terenowej). W zawiadomieniu należy wskazać skład zarządu, adres siedziby oraz przekazać tekst statutu stowarzyszenia.
Ten sam obowiązek dotyczy sytuacji, gdy nastąpią zmiany w składzie zarządu, adresie siedziby jednostki albo w treści statutu stowarzyszenia.
Czy oddział jest organizacją pozarządową?
W naszej ocenie oddział wyposażony w osobowość prawną należy traktować jako odrębną organizację pozarządową, ponieważ spełnia on wszystkie ustawowe przesłanki tego statusu. Odmiennie wygląda sytuacja oddziałów pozbawionych osobowości prawnej: te stanowią jedynie część stowarzyszenia macierzystego i nie mogą być samodzielnie kwalifikowane jako organizacje pozarządowe.
Czy oddział posiadający osobowość prawną może starać się o dotacje?
Zasadniczo oddział wyposażony w osobowość prawną może uczestniczyć we wszystkich konkursach dotacyjnych, w których wymagany jest status organizacji pozarządowej. Taki oddział może również ubiegać się o dotacje i startować w konkursach przeznaczonych dla stowarzyszeń, o ile regulamin danego konkursu tego nie wyklucza.
Należy jednak pamiętać, że niektóre konkursy wprost ograniczają możliwość ubiegania się o wsparcie do określonych typów organizacji, np. fundacji lub stowarzyszeń. W takich przypadkach oddział, nawet posiadający osobowość prawną, nie spełnia warunku formalnego.
Czy oddział bez osobowowości prawnej może starać się o dotacje?
Oddziały pozbawione osobowości prawnej co do zasady nie mogą samodzielnie aplikować o dotacje. Mogą to robić jedynie w imieniu stowarzyszenia, w ramach udzielonego pełnomocnictwa lub zgodnie ze statutowymi zasadami reprezentacji, bądź wtedy, gdy regulamin konkursu wyraźnie dopuszcza taką możliwość.
Czy oddziały jednego stowarzyszenia mogą się połączyć?
Na gruncie obowiązujących przepisów połączenie oddziałów posiadających osobowość prawną wydaje się niemożliwe, nawet jeśli statut przewiduje taką możliwość, ponieważ ustawodawca ściśle reguluje zasady przekształceń osób prawnych. W praktyce jedynym rozwiązaniem jest uprzednia likwidacja jednego oddziału, a następnie przeniesienie jego praw i obowiązków na drugi oddział zgodnie z uchwałą o rozwiązaniu.
Inaczej jednak wygląda sytuacja oddziałów bez osobowości prawnej: w ich przypadku statut może przewidywać zarówno łączenie, jak i dzielenie jednostek, bez naruszania przepisów prawa, gdyż jednostki te nie mają osobnego wpisu do KRS.
Czytaj też: Obywatele składają skargi, wnioski, petycje. Odpowiadamy na często pojawiające się pytania
Kto odpowiada za długi oddziału z osobowością prawną?
Przepisy prawa nie przewidują wzajemnej odpowiedzialności oddziału oddziału z osobowością prawną i stowarzyszenia za swoje zobowiązania, zarówno cywilnoprawne, jak i publicznoprawne (np, podatki, składki). Oznacza to, że długi stowarzyszenia nie obciążają oddziału, a zobowiązania oddziału nie przechodzą na stowarzyszenie macierzyste.
Wyjątek stanowi sytuacja związana z likwidacją oddziału, przy czym decyzja o jej przeprowadzeniu należy wyłącznie do stowarzyszenia i nie może zostać na nim wymuszona.
W odniesieniu do podatków i składek oddziału z osobowością prawną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe i składkowe oddziału ponosi jego zarząd, co jednocześnie zwalnia z tej odpowiedzialności organy zarządu centralnego stowarzyszenia.
Czy oddział może być organizacją pożytku publicznego?
Tak, dotyczy to wyłącznie oddziału posiadającego osobowość prawną. Oddział taki musi spełniać wymogi dla organizacji pożytku publicznego, co oznacza także zgodność statutu całej organizacji z wymogami ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie np. w zakresie zakazów dotyczących dysponowania majątkiem. Stowarzyszenie główne nie musi przy tym posiadać statusu organizacji pożytku publicznego.
Jakie dodatkowe obowiązki ma stowarzyszenie zwykłe wobec rejestrowego?
W odróżnieniu od stowarzyszeń rejestrowych, stowarzyszenie zwykłe samo dokonuje rejestracji w urzędzie statystycznym, wypełniając formularz RG-OP, oraz w urzędzie skarbowym na formularzu NIP-2, uzyskując w ten sposób numery REGON i NIP.
Stowarzyszenie zwykłe musi zgłosić także wszelkie zmiany danych, takie jak nowa nazwa, zmiana adresu siedziby czy nowe rachunki bankowe, które należy uwzględnić w zgłoszeniu NIP-2.
Jak uzyskać zaświadczenie podobne do tego z Krajowego Rejestru Sądowego?
Nie ma możliwości uzyskania bezpłatnego i automatycznego zaświadczenia z ewidencji stowarzyszeń zwykłych. Konieczne jest złożenie wniosku, który można również przekazać elektronicznie za pośrednictwem platformy e-PUAP. Wniosek podlega opłacie w wysokości 17 zł i może go złożyć każda osoba, niezależnie od członkostwa w stowarzyszeniu.
Masz więcej pytań? Pisz na adres: prawna.edukacja@gmail.com
Ochotnicze Straże Pożarne
Jakie zasady rachunkowości obowiązują Ochotnicze Straże Pożarne: stosują uproszczoną czy pełną księgowość?
Obowiązują je takie same zasady jak wszystkie inne jednostki, tj, mogą prowadzić Uproszczoną Ewidencjię Przychodów i Kosztów jeśli to zgłoszą (i spełniają ogólne warunki). Domyślna jest pełna rachunkowość.
Co staje się z majątkiem Ochotniczej Straży Pożarnej po jej likwidacji?
Majątek likwidowanej Ochotniczej Straży Pożarnej przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków dotyczącej likwidacji jednostki, którym może być inna Ochotnicza Straż Pożarna, ale nie musi. W przypadku braku takich zapisów, o przeznaczeniu majątku decyduje sąd, wskazując odpowiedni cel społeczny.
Wyjątkiem jest wyposażeniem przeznaczone do działań ratowniczych i zakupione przy wsparciu środków z budżetu państwa lub samorządu. Takie urządzenia przekazuje się innej jednostce ochrony przeciwpożarowej, zapewniającej dalsze utrzymanie odpowiedniego poziomu zabezpieczenia przed pożarami, klęskami żywiołowymi lub innymi zagrożeniami w gminie, na terenie której działała likwidowana OSP.
Czy Ochotnicza Straż Pożarna może dowolnie dysponować swoim sprzętem?
Nieruchomości, pojazdy, sprzęt i urządzenia będące własnością Ochotniczej Straży Pożarnej mogą być wykorzystywane odpłatnie do realizacji innych celów społecznie użytecznych, o ile są one zgodne ze statutowymi zapisami jednostki. Dochody uzyskane z takiego wykorzystania pozostają w gestii zarządu OSP i powinny być przeznaczone wyłącznie na działalność statutową straży.
Ochotnicza Straż Pożarnamoże także sprzedawać swój majątek i przeznaczać dochody na cele statutowe, o ile nie jest to sprzeczne z zawartymi umowami.
Czy Ochotnicza Straż Pożarnamoże działać poza dziedziną przeciwpożarową?
Tak, statut może poszerzać działalność. Ustawa wymienia bowiem zadania jedynie przykładowo, a do tego już w ustawowych działaniach znajdują się takie działania jak ochrona środowiska, „organizowanie przedsięwzięć służących krzewieniu sportu i kultury fizycznej”, „wspieranie gminy w realizacji pomocy na rzecz społeczności lokalnej” czy „integrowanie społeczności lokalnej”, co może oznaczać działania sportowe, kulturalne, oświatowe, naukowe, ekologiczne i inne. Stowarzyszenia, którymi są OSP, są samorządne.
Czy Ochotnicza Straż Pożarnamoże prowadzić odpłatną działalność pożytku publicznego?
Tak, a imprezy o których mowa w art. 34 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych to tylko jeden z przykładów. W tym przypadku jednak możliwe jest finansowanie działalności nieodpłatnej z działalności odpłatnej.
Czy Ochotnicza Straż Pożarnamusi udostępniać informację publiczną?
Tak, gdyż realizuje zadania publiczne, a szczególnie w zakresie wydatków z dotacji z budżetów państwa i samorządu.
Skoro tak, to czy Ochotnicza Straż Pożarnamusi prowadzić Biuletyn Informacji Publicznej?
Nie. Art. 4b ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie mówi, że informację publiczną można udostępniać również przez stronę internetową albo tylko na wniosek.
Kluby sportowe
Czy uczniowski klub sportowy albo klub sportowy wpisany do ewidencji starosty (dalej nazywany tylko uczniowskim klubem sportowym) może prowadzić działalność gospodarczą?
Nie, jest to wyraźnie wykluczone. Możliwe jest tylko prowadzenie działalności odpłatnej pożytku publicznego (np. szkółki piłkarskie), co wyklucza sponsoring.
W jaki sposób członkowie uczniowskiego klubu sportowego odpowiadają finansowo za zobowiązania klubu?
Członkowie uczniowskiego klubu sportowego w ogóle nie odpowiadają osobiście za zobowiązania klubu. Jedynie zarząd odpowiada za podatki i składki.
Czy uczniowski klub sportowy może zostać wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego i co się wtedy zmienia?
Tak, uczniowski klub sportowy może zostać wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, ale wcześniej potrzebna jest zgoda w trybie przewidzianym do zmiany statutu klubu. Zmiana statutu w tym celu nie wymaga zatwierdzenia przez starostę. Po wpisie do Krajowego Rejestru Sądowegosąd wysyła informację do starosty, który wykreśla klub z ewidencji prowadzonej przez siebie, zaznaczając, że przyczyną jest wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. Klub po wpisie zachowuje wszystkie prawa i obowiązki, a także może prowadzić działalność gospodarczą zgodnie ze statutem.
Czytaj też: Poradniki prawne Stowarzyszenia Nowoczesnej Edukacji Prawnej. Dla stowarzyszeń i działalności strażniczej
Kto może zostać członkiem uczniowskiego klubu sportowego?
Członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być przede wszystkim uczniowie, rodzice i nauczyciele, ale tak naprawdę każda osoba fizyczna i osoba prawna (ta ostatnia tylko jako członek wspierający).
Jak uczniowski klub sportowy uzyskuje osobowość prawną i jakie są zasady jego wpisu do ewidencji starosty?
Odpowiedź: Uczniowski klub sportowy otrzymuje osobowość prawną w momencie wpisania do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego dla siedziby klubu. Wpis, odmowa wpisu lub wykreślenie z ewidencji następuje na podstawie decyzji administracyjnej, a do wniosku o wpis należy dołączyć statut klubu, listę założycieli z danymi i podpisami oraz adres siedziby klubu.
Jeżeli starosta nie wyda decyzji w ciągu 30 dni od doręczenia wniosku, sprawę uznaje się za rozstrzygniętą pozytywnie (milczące uwzględnienie wniosku).
Podatki i składki
Czy wszystkie organizacje pozarządowe są zwolnione z podatku dochodowego?
Nie. Katalog zwolnień jest szeroki, ale możliwe jest, że jakiś dochód nie będzie korzystał ze zwolnienia.
Zwolnienia dotyczą m.in.:
- dochody podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego – w części przeznaczonej na te cele
- dochody jednostek organizacyjnych Ochotniczej Straży Pożarnej – w części przeznaczonej na cele statutowe
- dochody klubów sportowych, przeznaczone i wydatkowane w roku podatkowym lub w roku po nim następującym na szkolenie i współzawodnictwo sportowe dzieci i młodzieży w kategoriach wiekowych młodzików, juniorów młodszych, juniorów i młodzieżowców do 23. roku życia
- dochody organizacji pożytku publicznego w części przeznaczonej na działalność statutową, z wyłączeniem działalności gospodarcze
- dochody kół gospodyń wiejskich w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej
- składki członkowskie członków organizacji politycznych, społecznych i zawodowych – w części nieprzeznaczonej na działalność gospodarczą
- dotacje otrzymane z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego
- kwoty otrzymane od agencji rządowych lub agencji wykonawczych, jeżeli agencje otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa (np. Narodowy Instytut Wolności)
Czy organizacja pozarządowa płaci składki na ubezpieczenia społeczne za wolontariuszy?
Nie, wolontariusze nie podlegają obowiązkowym składkom na ubezpieczenia społeczne. Organizacja może jednak ubezpieczyć wolontariusza zdrowotnie,, pokrywając składki zdrowotne. Składka wynosi 9% minimalnego wynagrodzenia.
Czy organizacja pozarządowa może rozliczać podatek dochodowy (PIT) od wynagrodzeń w formie ryczałtu?
Nie, PIT od wynagrodzeń pracowników i zleceniobiorców musi być naliczany i odprowadzany, ryczałt nie obowiązuje w tym zakresie. Wyjątkiem są małe zlecenia i dzieła, do kwoty 200 zł (nie dotyczy to jednak dzieł i zleceń autorskich czyli z przeniesieniem praw).
Jak organizacja pozarządowaustala podstawę opodatkowania przy działalności odpłatnej statutowej?
Podstawa opodatkowania w tym przypadku powinna wynosić zero, z uwagi na bilansowanie się kosztów i przychodów.
Czy wynagrodzenia dla członków komisji rewizyjnej podlegają składkom na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne?
Tak, jeśli członkowie otrzymują wynagrodzenie pieniężne, obowiązują składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Czy można odliczyć składki członkowskie od podatku dochodowego?
Nie, dotyczy to tylko darowizn na cele pożytku publicznego. Odliczenie dotyczy dochodu (do 6%).
Masz więcej pytań? Pisz na adres: prawna.edukacja@gmail.com
Dane osobowe
Czy organizacja pozarządowa musi stosować przepisy o ochronie danych osobowych?
Tak, każda organizacja pozarządowa, która przetwarza dane osobowe, musi przestrzegać przepisów RODO (Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych) i krajowej ustawy o ochronie danych osobowych. Nie przewidziano żadnych wyjątków jak np. dla spraw czysto osobistych czy dziennikarzy.
Czy organizacja pozarządowa może przekazywać dane osobowe innym podmiotom?
Tylko jeśli istnieje podstawa prawna, np. obowiązek prawny, umowa powierzenia przetwarzania danych lub zgoda osoby, której dane dotyczą. Warto w informacji o przetwarzaniu uwzględniać kategorie odbiorców danych.
Czy można odmówić informacji publicznej z uwagi na RODO?
Tak, jeśli wkroczy to w prywatność osoby fizycznej. Nie dotyczy to jednak umów finansowanych ze środków publicznych, w tym zakresie obywatele mają prawo znać imiona i nazwiska kontrahentów.
Czy organizacja pozarządowa może wymagać od osoby uzasadnienia wniosku o realizację prawa do usunięcia danych?
Nie, wniosek o realizację prawa do usunięcia danych nie wymaga podania przyczyny.
Czytaj też: Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów stowarzyszeń i fundacji. Odpowiadamy na pytania
W jakim terminie organizacja pozarządowa musi odpowiedzieć na wniosek osoby o usunięcie czy poprawienie danych osobowych?
Organizacja pozarządowa ma obowiązek udzielić odpowiedzi w ciągu 30 dni, a w szczególnie skomplikowanych sprawach termin może zostać wydłużony o kolejne dwa miesiące, z poinformowaniem osoby wnioskodawcy o przyczynie opóźnienia.
Czy organizacja pozarządowa musi powołać Inspektora Ochrony Danych (IOD)?
Nie każda organizacja pozarządowa musi mieć Inspektora Ochrony Danych. Obowiązek powołania inspektora pojawia się tylko wtedy, gdy NGO przetwarza dane na dużą skalę, w sposób systematyczny lub wrażliwe dane, np. dane zdrowotne, rasowe, biometryczne. W mniejszych organizacjach wystarczy, że odpowiedzialność za ochronę danych wyznaczy konkretną osobę, np. prezesa zarządu.
Masz więcej pytań? Pisz na adres: prawna.edukacja@gmail.com
Fot. Mikael Blomkvist / Pexels