Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia planuje projekt kolei metropolitalnej
Transport zbiorowy w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym był przez lata znany z niskiej jakości i niewielkiego rozwoju, mimo że jest to kluczowe narzędzie ekologicznej polityki transportowej. Od lat 70. XX wieku powstawały kolejne trasy szybkiego ruchu i lawinowo zwiększała się liczba samochodów.
Istnieje sieć tramwajowa, ale tramwaje niestety kursują zbyt wolno, często na jednotorowych odcinkach (np. w katowickiej dzielnicy Wełnowiec. Często szybszym rozwiązaniem są autobusy, zwłaszcza linii pospiesznych.
Gliwice zdecydowały się na całkowite usunięcie sieci tramwajowej, co było jednak powszechnie krytykowane. Tramwaje mogą być bowiem szybkim i wygodnym środkiem transportu (oczywiście z dużymi korzyściami dla ochrony środowiska), o ile będą czynione inwestycje.
Czytaj też Miłosz Cichuta: Potrzebujemy taktu na całej sieci kolejowej. Trzeba kontynuować projekt KDP
Tramwaje Śląskie. Polepszą standard?
Sieć tramwajowa jest w powolnym tempie, ale jednak modernizowana.
Np. zakończona niedawno kompleksowa przebudowa 4,6-kilometrowej trasy tramwajowej w Dąbrowie Górniczej objęła odcinek od ul. Kasprzaka do granicy Dąbrowy Górniczej z Będzinem, wzdłuż al. Piłsudskiego, ul. Królowej Jadwigi i ul. Sobieskiego. Zastosowane zostały nowoczesne systemy elastycznego montażu szyn, ograniczające emisję hałasu i drgań. Przebudowanych zostało 16 peronów przystankowych oraz pętla wraz z torem odstawczym. Przy okazji barier architektonicznych w postaci dwóch kładek oraz czterech przejść podziemnych.
![Tramwaj w Katowicach](http://www.hipermiasto.com/wp-content/uploads/P8070756-1024x768.jpg)
W 2024 r. otwarta została nowa trasa w ul. Grundmanna w Katowicach. Niestety, nadal nie powstało zapowiadane od lat przedłużenie z Brynowa na południe (w kierunku Ligoty).
Czytaj też: Szybciej pociągiem do Poznania. Potrzebna modernizacja linii kolejowej do 200 km/h
Metropolia na ratunek?
W 2017 r. powstała Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, która powołała Zarząd Transportu Metropolitalnego w Katowicach. Skala jego działania jest ogromna: każdego dnia na ulice Metropolii wyjeżdża ponad 1700 pojazdów komunikacji miejskiej, które obsługują około 7 tys. przystanków, a rocznie pokonują ponad 100 mln kilometrów.
![Autobus ZTM/GZM](http://www.hipermiasto.com/wp-content/uploads/P8070754-1024x768.jpg)
Od czasu powołania GZM i ZTM Katowice notuje się polepszenie standardów transportu zbiorowego na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Powstały specjalne linie metropolitalne, łączące poszczególne miasta. Powstał jednolity system biletowy, który połączył trzy dotychczasowe, a także włączył Koleje Śląskie. Wprowadzono nowy System Informacji Wizualnej dla transportu miejskiego ZTM.
GZM postarał się też o integrację taryfową z koleją. Od 1 marca 2024 r. bilety miesięczne będą w pełni zintegrowane z koleją (Koleje Śląskie i Polregio). Metropolia również dofinansowała uruchomienie dodatkowych połączeń kolejowych pomiędzy miastami.
Czytaj też: Ustawa metropolitalna dla Wrocławia. Potrzebny związek dla aglomeracji
Kolej metropolitalna to przyszłość
Koncepcja Kolei Metropolitalnej w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii powstała w latach 2018-2019.
Obecnie trwa opracowywanie Wstępnego Studium Wykonalności Kolei Metropolitalnej. Ten dokument ma określić, które z rozwiązań zaproponowanych w Koncepcji Kolei Metropolitalnej są możliwe do realizacji oraz w jakim zakresie. Dokument będzie gotowy w 2024 roku.
![Dworzec kolejowy w Katowicach](http://www.hipermiasto.com/wp-content/uploads/P80400161-1024x768.jpg)
Rozpoczeła się wielka przebudowa Katowickiego Węzła Kolejowego. Na odcinku Będzin-Katowice pojawią sie dwa dodatkowe tory, które pozwolą stworzyć często kursującą kolej aglomeracyjną, wraz z przystankami Sosnowiec Środula oraz Katowice Morawa. Gdy chodzi o odcinek Będzin–Katowice Szopienice Polskie Linie Kolejowe zleciły już prace Grupie ZUE za 785,1 mln zł netto.
W ramach kolejnego projektu PLK chce dobudować dwa tory od Katowic-Szopienic do Katowic-Piotrowic, powstaną też trzy nowe przystanki kolejowe: Katowice Uniwersytet (ul. Paderewskiego), Katowice Akademia (ul. Damrota), Katowice Kokociniec (ul. Szadoka). Ta inwestycja kosztować będzie aż 3 mld zł i obejmować będzie m.in. przystosowanie katowickiego dworca do większej liczby pociągów.
![Dworzec kolejowy w Katowicach](http://www.hipermiasto.com/wp-content/uploads/P80707961-1024x768.jpg)
Dwa dodatkowe tory są planowane również między Katowicami a Gliwicami. W tej sprawie zorganizowano konsultacje społeczne.
– Tematem, który wybrzmiał na kilku spotkaniach było dowiązanie ciągów pieszych i rowerowych, zaplanowanych przejść, najczęściej podziemnych, które umożliwią połączenie obszarów podzielonym linią kolejową w tej chwili. Dużo ważniejszy temat to lokalizacja nowych przystanków kolejowych i skomunikowanie ich z tkanką miejską. Pojawiały się też pytania o ekrany akustyczne, ich wysokość, sposób ich wykonania: transparentne, czy kolorowe – relacjonuje Mateusz Bieńkowski, specjalista Wydziału Kolei Metropolitalnej GZM.
Również w ramach Kolei Plus powstaną nowe linie aglomeracyjne. Spółka PKP PLK ogłosiła przetarg dla projektu dotyczącego odtworzenia alternatywnego połączenia pasażerskiego Katowic z Tychami przez katowickie dzielnice Kostuchna i Murcki. Powstaną nowe przystanki: Katowice Ochojec, Murcki, Kostuchna i Podlesie Saska.
Inne projekty Kolei Plus w metropolii dotycza:
- budowy drugiego toru w kierunku Rybnika na odcinku Katowice Ligota – Orzesze-Jaśkowice
- odbudowy połączenia kolejowego z centrum Pyskowic
- odtworzenia ruchu pasażerskiego pomiędzy Gliwicami a centrum Katowic przez południowe dzielnice Zabrza, Rudy Śląskiej, z nowym przystankiem w Chorzowie
- odtworzenia bezpośredniego połączenia centrum Dąbrowy Górniczej ze Strzemieszycami i Sławkowem
- budowy linii kolejowej między Bytomiem a Rudą Śląską Chebziem, przez Orzegów.
Czytaj też: Udostępniamy informację o tramwajach, kolei miejskiej i funduszach UE na transport we Wrocławiu
Rowery dla metropolii
W lutym 2024 r. uruchomiony został rower metropolitalny. W systemie docelowo pojawi się 7 tysięcy rowerów i prawie tysiąc stacji ulokowanych w 31 gminach GZM (na razie jest 276 stacji w ośmiu miastach).
Każdy pasażer korzystający z biletu okresowego będzie mógł bezpłatnie korzystać z Metroroweru przez 30 minut dziennie.
W planie jest też rozbudowa sieci dróg rowerowych między miastami metropolii. Zgodnie z planem, w metropolii ma powstać 120 km welostrad. W 2023 r. metropolia podpisała umowy z wykonawcą na przygotowanie koncepcji technicznych dla dwóch odcinków welostrad: z Sosnowca do Katowic oraz z Katowic do Mysłowic.
![Velostrady GZM](http://www.hipermiasto.com/wp-content/uploads/Mapa_Velostrada_GZM_140x100_page-0001-1024x732.jpg)
Rowerostrada do Sosnowca ma przebiegać od katowickich Bulwarów Rawy, w okolicy ul. Bankowej, przez tereny na wschód od drogi ekspresowej S86, aż po centrum Sosnowca.
![Droga rowerowa Katowice-Sosnowiec (mapa)](http://www.hipermiasto.com/wp-content/uploads/MicrosoftTeams-image-98-1024x724.png)
Trasa do Mysłowic rozpocznie się w Katowicach-Brynowie, będzie biegła przez dzielnicę Giszowiec, wzdłuż ulicy Mysłowickiej, i dalej wzdłuż ul. Mikołowskiej, aż do rejonu ronda Rotmistrza Pileckiego.
Czytaj też: Transport publiczny w Berlinie. Kolej miejska, metro, tramwaje… i nie tylko
Transport w Katowicach
Teoretycznie w Katowicach jest wizja priorytetu dla transportu publicznego. Wieloletni plan rozwoju zintegrowanego systemu transportowego miasta Katowice przewiduje następujące działania:
- Wprowadzenie zmian w organizacji ruchu samochodowego w centrum miasta, z ograniczeniem dostępu samochodem do tej części miasta poprzez nowe regulacje w zakresie popytu na parkowanie
- Nadanie transportowi zbiorowemu zdecydowanego priorytetu w ruchu, w tym poszerzanie zasięgu buspasów, nowoczesne sterowanie ruchem samochodowym z priorytetem dla transportu zbiorowego – systemy ITS
- Integracja organizacyjna i infrastrukturalna w transporcie zbiorowym w skali aglomeracyjnej
Problemem jest brak jednego węzła przesiadkowego. Dworzec autobusowy w ul. Sądowej został zlokalizowany w oddaleniu od dworca kolejowego. Autobusy ZTM odjeżdżają też z różnych miejsc w centrum Katowic. Do tego tramwaj nie dociera do dworca autobusowego. Takie rozrzucenie jest poważnym błędem urbanistycznym.
![Dworzec autobusowy w Katowicach](http://www.hipermiasto.com/wp-content/uploads/P8040003-1024x768.jpg)
Transport organizowany przez GZM obsługuje też katowickie wydarzenia kulturalne, jak np. coroczny Off Festival.
Katowice i Kolej Dużych Prędkości
Dworzec kolejowy w Katowicach będzie jednym z dworców polskiej Kolei Dużych Prędkości. Centralna Magistrala Kolejowa będzie rozbudowywana do 250 km/godz., a w perspektywie zostanie przedłużona do samych Katowic w ramach tzw. Węzła Małopolsko-Śląskiego.
Dalszym ciągiem będzie trasa do Ostrawy przez Jastrzębie-Zdrój, która będzie miała także istotne znaczenie regionalne, jako szybkie połączenie Katowic z Rybnickim Okręgiem Węglowym.
Czytaj więcej: Kolej Dużych Prędkości Katowice-Ostrawa. Połączenie z siecią czeską i europejską
Fot tytułowe – Tramwaj w Katowicach / CC-BY-NC-SA 4.0.
Kampanią Wybieram kolej Towarzystwo Benderowskie zachęca mieszkańców do przejazdów kolejowych, a decydentów – do wsparcia rozwoju kolei.
Informacja opublikowana w ramach realizacji projektu „Tramwaje i kolej dla klimatu”, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy Norweskich i Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. Treść dostępna na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.