Co wlicza się do czasu pracy? Przebranie, dyżury, podróże…
Do Wrocławskiej Poradni Prawnej przy Stowarzyszeniu Nowoczesnej Edukacji Prawnej (prowadzącej obecnie projekt Nowoczesna Poradnia Prawna) zwrócił się jeden z pracowników pytając o to, jak należy liczyć czas pracy i czy należy do niego wliczać czas na przebranie się.
Czym jest czas pracy?
„(…) czas pracy biegnie od momentu, w którym pracownik rozpoczyna czynności merytoryczne niezbędne do wykonywania pracy. Stąd za pracę należy uznać czynności przygotowawcze związane z przygotowaniem stanowiska pracy lub też sprzątania po zakończeniu pracy. (…) czynności wykonywane przez powoda miały właśnie charakter czynności immamentnie związanych z wykonywaniem pracy bowiem polegały na „pobraniu przez powoda narzędzi i sprzętu, zmianie odzieży na roboczą i odwrotnie, zapoznaniu się z raportem z poprzedniej zmiany, sporządzeniem raportu, braniem udziału w obligatoryjnych odprawach”. A zatem wykonywane były w czasie pozostawania powoda do dyspozycji pracodawcy w rozumieniu art. 128 § 1 k.p.”
Dodać należy, że jak stwierdził wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 września 2020 r., III PK 38/19, chodzi o cały czas pozostawania w dyspozycji pracodawcy.
Sąd orzekł, że “Inną kategorią jest wykonywanie pracy, inną zaś czas niewykonywania pracy (choć oba te elementy mieszczą się w pojęciu czasu pracy przy spełnieniu warunków określonych w art. 128 KP). Ustawodawca nie wiąże przy tym czasu pracy z czasem realnego, efektywnego świadczenia pracy, lecz z czasem pozostawania w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, dlatego na czas pracy składa się nie tylko czas rzeczywistej pracy, lecz także okresy jej nieświadczenia, w których pracownik pozostawał w dyspozycji pracodawcy”
Czytaj też: Jak zarejestrować zmianę statutu stowarzyszenia?
Inne przypadki czasu pracy
Czasem pracy są wszelkie czynności wykonywane w związku pracą, niekoniecznie samo świadczenie usług, ale też różnego rodzaju spotkania, szkolenia i wydarzenia. Nie chodzi o efektywne świadczenie pracy, a raczej o pozostawanie w dyspozycji pracodawcy.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 28 października 2021 r., C-909/19 uznał bowiem, że okres, w którym pracownik odbywa wymagane od niego przez pracodawcę szkolenie zawodowe, przebiegające poza jego zwykłym miejscem pracy, w lokalu podmiotu świadczącego usługi szkoleniowe, i podczas którego nie wykonuje on swoich zwykłych obowiązków, stanowi czas pracy.
Czasem pracy są także niezbędne podróże służbowe nawet, gdy siedzimy w pociągu w ich czasie.
Sądu Najwyższy w wyroku z dnia 24 lutego 2021 r., sygnatura akt III PSKP 4/21 uznał, że czasem pracy (art. 128 §1 KP) pracownika wykonującego obowiązki pracownicze na określonym obszarze, do czego konieczne jest stałe przemieszczanie się, jest także czas poświęcony na niezbędne przejazdy. W czasie tych przejazdów pracownik pozostaje bowiem w dyspozycji pracodawcy, a świadczenie pracy (wykonywanie obowiązków pracowniczych) polega na samym przemieszczaniu się, bez którego nie byłoby możliwe wykonanie podstawowych zadań pracowniczych. Z tego punktu widzenia jest więc obojętne, jakim środkiem transportu pracownik się przemieszcza (własnym, dostarczonym przez pracodawcę czy publicznym), jak również czym się zajmuje w czasie przejazdu (prowadzi samochód, świadczy pracę możliwą do wykonania w czasie przejazdu czy też odpoczywa).
Przerwy w pracy
Czy dyżur to czas pracy?
Zgodnie z art. 151(5) kodeksu pracy Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (dyżur).
Często jednak „dyżurem” określa się normalny czas pracy. I tak np. Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 21 lutego 2018 r. (sygn. akt C-518/15) stwierdził, że okres dyżuru pełnionego przez pracownika w miejscu zamieszkania w połączeniu z obowiązkiem stawienia się na wezwanie pracodawcy w ciągu ośmiu minut – który to obowiązek znacząco ogranicza możliwość skupienia się pracownika na innych sprawach – należy traktować jako „czas pracy”.
Czytaj też: Poradniki prawne dla obywateli i z obywatelami. Tematy wybieramy wspólnie z czytelnikami
Nie tylko ewidencja
Dodać należy, że ewidencja wcale nie musi być decydująca.
Jak wskazał wyrok Sądu Rejonowego w Człuchowie – IV Wydział Pracy z dnia 3 czerwca 2022 r., sygnatura akt IV P 18/20, “Z mocy art. 80 kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, co dotyczy także wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Ewidencjonowanie czasu pracy służy udokumentowaniu przepracowanych godzin i obliczeniu należnego z tego tytułu wynagrodzenia, nie jest natomiast ustawowym warunkiem jego wypłaty. Mimo zatem braku ewidencji czasu pracy lub jej nierzetelności, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jeśli przy pomocy innych dowodów wykaże fakt przepracowania określonej liczby godzin, w tym godzin nadliczbowych.(…) Tym bardziej nie można odmówić jej prawa do wynagrodzenia za przepracowane, a nieujęte w ewidencji godziny pracy, jeżeli nierzetelne prowadzenie tejże dokumentacji pracowniczej następuje za wiedzą i zgodą lub wręcz na polecenie pracodawcy.”
Co ze zleceniem?
Zastrzeżenie: Stan prawny na dzień… Artykuł przedstawia stan prawny według najlepszej dostępnej wiedzy, jednakże nie zastąpi porady prawnej, dopasowanej do konkretnych rozwiązań. W razie problemów prawnych zapraszamy pod adres: wroclawska.poradnia@gmail.com lub Facebook.
Nowoczesna Poradnia Prawna
Projekt „Nowoczesna Poradnia Prawna” realizowany przez Wrocławską Poradnię Prawną i Stowarzyszenie Nowoczesnej Edukacji Prawnej dzięki dotacji w ramach projektu „Regranting Organizacji Poradniczych” prowadzonego przez Fundację Klaster Innowacji Społecznych. Projekt dofinansowany ze środków Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022-2033.
