Strategia Legnicy naszym okiem: ekologia, transport publiczny, partycypacja
Prezydent Legnicy zorganizował konsultacje społeczne projektu Strategii rozwoju miasta Legnicy 2030 Plus, który wskazuje kierunki oraz cele strategiczne określające rozwój Legnicy na najbliższe lata.
Celem konsultacji było „umożliwienie mieszkańcom oraz pozostałym interesariuszom złożenia uwag i wniosków do projektu dokumentu”. Złożyliśmy szereg uwag
Wnieśliśmy o uwzględnienie polityki klimatycznej jako naczelnej zasady, rządzącej strategią Legnicy. Polityka klimatyczna jest obowiązkiem wszystkich władz publicznych. Warto dodać, że nie tylko jest obowiązkiem, ale też przyniesie obywatelom liczne korzyści w postaci: zmniejszenia smogu, zwiększenia jakości życia, zwiększenia, ułatwienia w poruszaniu się po mieście.
Postulowaliśmy, by celem była zeroemisyjność Legnicy do 2040 roku i obniżenie emisji o 60% względem poziomu w 1990 r. do 2030 r., by przyjąć cele bardziej ambitne niż wynikające z przepisów. Im szybciej Legnica stanie się liderem transformacji, tym lepiej dla jej obywateli. Wnosimy, by
Transport w Legnicy
Zgodnie z naszymi uwagami transport zbiorowy powinien zwiększać swoją rolę. W miastach europejskich wielkości Legnicy uznaje się, że może stanowić najważniejszy środek poruszania się po mieście.
Jak przewidziano w Komunikacie Komisji Europejskiej w sprawie wytycznych interpretacyjnych w odniesieniu do rozporządzenia (WE) nr 1370/2007 dotyczącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego – “Dobrze funkcjonujący sektor transportu publicznego jest fundamentem skutecznej polityki społecznej, gospodarczej i polityki w zakresie ochrony środowiska.”
Jak stanowi Komunikat Komisji Europejskiej “Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – europejski transport na drodze ku przyszłości” – “zwiększenie udziału transportu zbiorowego, ruchu pieszego i jazdy na rowerze, jak również zautomatyzowanej, multimodalnej mobilności opartej na sieci spowoduje znaczne zmniejszenie zanieczyszczeń i zagęszczenia ruchu pochodzących z transportu, zwłaszcza w miastach, oraz poprawę zdrowia i dobrostanu ludzi. Miasta są i powinny pozostać na czele transformacji w kierunku bardziej zrównoważonego rozwoju. Komisja będzie w dalszym ciągu współpracować z miastami i państwami członkowskimi, aby zapewnić, by wszystkie duże i średnie miasta będące węzłami miejskimi w sieci TEN-T wdrożyły do 2030 r. swoje własne plany zrównoważonej mobilności miejskiej.”
Niezbędne jest wykonywanie regularnych badań ruchu, w tym badań potrzeb w zakresie transportu zbiorowego. Badania ruchu są podstawą dla planowania transportu w mieście. Corocznie należałoby wykonywać badania ankietowe oraz analizę danych z MPK czy zarządu dróg, a raz na 10 lat należałoby wykonać kompleksowe badania ruchu, wzorem np. Wrocławia.
Kolej i Legnica
Postulowaliśmy uwzględnienie celu w postaci budowy kolei aglomeracyjnej. Transport kolejowy jest najszybszym środkiem transportu, który omija korki i zdarzenia drogowe. Projekt Kolei Aglomeracyjnej Zagłębia Miedziowego mógłby znaleźć zastosowanie także w przewozach wewnątrzmiejskich.
W tym celu konieczna jest budowa przystanków kolejowych na terenie Legnicy. Obecnie mieszkańcy peryferyjnych osiedli Legnicy nie mogą wsiąść do pociągu bezpośrednio, z uwagi na niedopasowanie sieci przystanków do obecnej struktury miasta. Do analizy należałoby skierować m.in. przystanki Legnica Wschód czy Legnica Chojnowska.
Celem w postaci budowy spójnego systemu transportu publicznego w całym subregionie legnickim, uwzględniającego również powiązanie z systemem transportu kolejowego. System powinien być spójny pod względem rozkładowym czy biletowym. W przyszłości celem powinien być jednolity system kolejowo-autobusowy na całym Dolnym Śląsku.
Rowery i piesi w Legnicy
Poprosiliśmy o uwzględnienie części dotyczącej polityki rowerowej, w tym dotyczącej rowerów elektrycznych, hulajnóg elektrycznych i urządzeń transportu osobistego. Rower to środek transportu idealnie dopasowanych do miast średniej wielkości, pozbawiony przeszkód terenowych, takich jak Legnica. Polityka powinna także uwzględniać nowe środki transportu, takie jak hulajnogi elektryczne.
Potrzebne jest uwzględnienie konieczności audytu rowerowego miasta. BYPAD to proces certyfikacji polityki rowerowej (akronim od Bicycle Policy Audit). To narzędzie oceny polityki rowerowej oraz wypracowywania rozwiązań podnoszących jej jakość. BYPAD został opracowany przez międzynarodowe konsorcjum ekspertów rowerowych w ramach projektów finansowanych przez Komisję Europejską. Na zespół ten składają się praktycy dysponujący wiedzą na temat procedur zarządzania jakością i zasad funkcjonowania ruchu rowerowego w swoich krajach. Audyty były wykonywane m.in. w Krakowie, Poznaniu i Gdyni.
Konieczne jest wyznaczenie celu w postaci budowy spójnego systemu bezpiecznych tras rowerowych, łączących wszystkie osiedla Legnicy z centrum. Spójny system wydzielonych tras jest najważniejszym działaniem, które może skłonić mieszkańców do wybrania komunikacji rowerowej w codziennych dojazdach do pracy czy szkoły.
Istnieje też potrzeba budowy roweru publicznego, obejmującego wszystkie części miasta oraz wdrażanie również rowerów elektrycznych i rowerów cargo. Wypożyczalnia rowerów publicznych jest sztandarowym przykładem pozytywnego wpływu tzw. ekonomii współdzielenia (sharing economy). Wprowadzenie rowerów cargo – wzorem np. Wrocławskiego Roweru Miejskiego – może zwiększyć zainteresowanie bezemisyjnymi rozwiązaniami z zakresu dostaw i logistyki.
Transport pieszy jest podstawą poruszania się po mieście. Istotne jest uwzględnienie priorytetu przejść w poziomie terenu i konieczności przebudowy kładek. Kładki nad jezdniami są przeszkodami terenowymi, które są szkodliwe zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnościami czy rodziców z wózkami oraz osób starszych.
Potrzebne jest przeprowadzenie badań dotyczących przeprowadzenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w szczególności bezpieczeństwa pieszych. Badanie powinno określić największe zagrożenia, a w jego efekcie powinna powstać strategia bezpieczeństwa w ruchu drogowym w Legnicy.
Wnieśliśmy o uwzględnienie celu “wizja zero”. Oznacza to cel w postaci zera ofiar śmiertelnych na drogach. Podobny cel przyjęły m.in. Szwecja, Nowy Jork, czy też Jaworzno w województwie śląskim. Popieramy też uwzględnienie konieczności wykonania audytu wszystkich przejść pieszych. Taki audyt został wykonany m.in. w Warszawie i jest on centralną częścią polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego w Legnicy. W efekcie audytu można zarządzić przebudowę konkretnych miejsc.
Energetyka i klimat
Towarzystwo Benderowskie zwróciło się o uwzględnienie części dotyczącej termomodernizacji budynków. Efektywność energetyczna jest istotna nie tylko dla zwalczania, ale też dla zmniejszania kosztów ogrzewania budynków, zwłaszcza w kontekście trwającego kryzysu energetycznego.
Celem powinno być dążenie do całościowej termomodernizacji budynków gminnych do 2030 r. Gmina powinna być liderem zmiany w zakresie efektywności energetycznej.
Podkreślamy konieczność wymiany bezklasowych pieców na węgiel do 2024 r., a pozostałych do 2030 r. Cel jest zgody z dolnośląską uchwałą antysmogową, ale idzie dalej: uchwała antysmogowa nie przewiduje wymiany pieców piątej klasy.
TB postuluje cel, którym jest pokrywanie 50% zapotrzebowania na prąd w Legnicy ze źródeł odnawialnych do 2030 r. Odnawialne źródła energii są przyszłością energetyki, zwłaszcza biorąc pod uwagę obecny kryzys energetyczny. Jak stwierdziła Komisja Europejska w komunikacie “Plan REPowerEU”, “Znaczne zwiększenie tempa i skali stosowania energii odnawialnej w sektorze wytwarzania energii elektrycznej, przemyśle, budynkach i transporcie przyspieszy stopniowe odchodzenie od rosyjskich paliw kopalnych. Z czasem spowoduje to również obniżenie cen energii elektrycznej i zmniejszenie przywozu paliw kopalnych.”
Celem Unii Europejskiej jest pokrywanie w 2030 r. 45% zapotrzebowania, a strategia Legnicy powinna być bardziej ambitna.
Urząd Miasta i jednostki miejskie powinny być liderami zmiany. Należałoby możliwie szybko przeanalizować możliwości instalacji panelów fotowoltaicznych, a także pozyskania funduszy na ten cel. Dlatego w strategii należy uwzględnić pokrywanie 100% zapotrzebowania na prąd w Legnicy ze źródeł odnawialnych do 2030 r. przez Urząd Miasta Legnicy oraz jednostki miejskie.
Tereny zielone w Legnicy
Niezbędna jest części dotyczącej polityki terenów zielonych. Zielone przestrzenie zapewniają wiele różnych korzyści dla ludzi. Stwarzają również możliwości dla przedsiębiorstw i zapewniają schronienie dla przyrody. Ograniczają zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie wody i hałas, zapewniają ochronę przed powodziami, suszami i falami upałów oraz utrzymują więź między człowiekiem a przyrodą”.
Konieczne jest też ujęcie polityki dotyczącej: zielonych dachów i ścian, a także uwzględnienie jako priorytetu sadzenia drzew przy ulicach oraz ochrony drzew przy inwestycjach, zwłaszcza drogowych. Inwestycje drogowe są często zagrożeniem dla zielonej infrastruktury. Projektanci powinni obowiązkowo uwzględniać możliwość ochrony zieleni, zwłaszcza drzew jako najcenniejszego elementu.
Partycypacja i cyfryzacja
Proponujemy uwzględnienie w strategii cyfryzacji Urzędu Miasta Legnicy oraz jednostek miejskich, która umożliwi wyłącznie cyfrową komunikację z urzędem i jednostkami we wszystkich sprawach. Cyfryzacja nie tylko ułatwia dostęp do urzędu, poprawia zarządzanie sprawami, ale też zmniejsza czas oraz zużycie energii czy papieru.
Celem powinna być pełna jawność, w tym publikowanie wszystkich dokumentów w Biuletynie Informacji Publicznej, niezależnie od tego, czy ustawa nakłada taki obowiązek.
Gmina powinna zapewnić obywatelom szeroki dostęp do wszelkich informacji, istotnych dla ich miasta, znacznie szerzej niż przewidują to przepisy prawa, by zwiększyć udział mieszkańców w świadomym decydowaniu o mieście. Dotyczyć to może m.in. decyzji o warunkach zabudowy, decyzji środowiskowych czy organizacji ruchu docelowego lub zastępczego
Chcemy organizacji szerokich konsultacji społecznych dotyczących istotnych spraw Legnicy, na wniosek 100 mieszkańców lub 10 organizacji pozarządowych. Konsultacje społeczne są esencją demokracji miejskiej, a ich organizacja powinna być codziennością.
Wnieśliśmy też o uwzględnienie powołania w Legnicy jednostek pomocniczych (dzielnic/osiedli) wraz z przyznaniem im budżetu. Utworzenie jednostek pomocniczych przybliży władzę mieszkańcom. Przyznanie budżetu może wyglądać dwojako: jako rozliczany przez same jednostki pomocnicze fundusz na imprezy i wydarzenia, a także jako fundusz inwestycyjny, wykonywany przez jednostki miejskie.
Wskaźniki strategii Legnicy
Strategia powinna być dokumentem realnym, mierzalnym i weryfikowalnym. Dlatego należałoby corocznie mierzyć jej spełnianie oraz zbierać niezbędne dane.
Zaproponowaliśmy uwzględnienie następujących wskaźników mierzenia realizacji strategii:
a.) roczne emisje dwutlenku węgla
b.) udział poszczególnych środków transportu (samochód, rower, komunikacja publiczna, podróże piesze, inne) – mierzony co 2 lata
c.) bilans nasadzeń i wycinek drzew
d.) liczba wymienionych i pozostałych do wymiany pieców pozaklasowych, klas 1-3 oraz klas 4-5
e.) procent energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych: w całym mieście oraz dla jednostek miejskich
f.) roczne zużycie energii: w całym mieście oraz dla jednostek miejskich
Informacja opublikowana w ramach realizacji projektu „Klimat na Dolny Śląsk” Towarzystwa Benderowskiego w partnerstwie z Towarzystwem Upiększania Miasta Wrocławia, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. Treść dostępna na licencji CC-BY-NC-SA 4.0.
