Marszałek Przybylski odpowiada na nasz list ws. Funduszy Europejskich dla Dolnego Śląska
Grupa 18 organizacji z Dolnego Śląska, koordynowana przez Towarzystwo Benderowskie, zwróciła się z listem otwartym do Komisji Europejskiej i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Domagaliśmy się zmian w programie Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska, które spowodują, że Dolny Śląsk naprawdę będzie zielonym regionem i liderem ekologicznych przemian.
List podpisały: Akcja Demokracja Wrocław, Akcja Miasto, Extinction Rebellion Wrocław, Fundacja Ekorozwoju, Fundacja Busola Inicjatyw Pozarządowych, Fundacja Nowa Obecność, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny Wrocław, Ratujmy Las Mokrzański, Społeczny Ruch Sympatyków Parku Grabiszyńskiego “Grupa 51”, Społeczna Rada Parku Grabiszyńskiego, Stowarzyszenie Ochrony Drzew „miastoDrzew”, Stowarzyszenie Wykluczenie Transportowe, Towarzystwo Benderowskie (lider), Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia, Wrocławska Inicjatywa Rowerowa, Wrocławska Przyroda, Zielone Babki, Zielone Kuźniki.
List kierowany był do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego i Komisji Europejskiej . Otrzymaliśmy odpowiedź od UMWD, podpisaną przez marszałka województwa Cezarego Przybylskiego.
Czytaj więcej: List otwarty 18 organizacji: Fundusze UE na Dolnym Śląsku potrzebne są na kolej i ochronę przyrody
Całość listu można przeczytać tutaj, a całość odpowiedzi Urzędu Marszałkowskiego tutaj. Przedstawiamy nasze postulaty wraz z odpowiedzią Urzędu Marszałkowskiego:
Postulaty organizacji pozarządowych wraz z odpowiedziami UMWD
Postulat 1:
Niezbędne jest znaczne zwiększenie funduszy na Cel 2 czyli cele klimatyczne. Fundusze przeznaczone obecnie na odnawialne źródła energii są małe w porównaniu z innymi województwami – 47,8 mln euro, w porównaniu np. z 85 mln euro w Wielkopolsce. Taka dość niewielka suma nie pozwoli zrealizować celów wynikających z obowiązującego prawodawstwa, a już zwłaszcza zwłaszcza celów planowanych w ramach pakietu Fit for 55 (40% udziału OZE).
Odpowiedź UMWD:
Cel Polityki 2 – Bardziej przyjazna dla środowiska, niskoemisyjna przechodząca kierunku gospodarki zeroemisyjnej odporna Europa dzięki promowaniu czystej sprawiedliwej transformacji energetycznej, zielonych niebieskich inwestycji, gospodarki obiegu zamkniętym, łagodzenia zmian klimatu przystosowania się do nich, zapobiegania ryzykiem, oraz zrównoważonej mobilności miejskiej, stanowi największy priorytet programie, którego alokacja jest najwyższa spośród wszystkich celów wynosi 452 660 823 euro, co stanowi 36,1% Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Zatem jest to znacząca wartość środków, które zaplanowano przeznaczyć na cele infrastrukturalne, głównie związane ze środowiskiem. Należy także pamiętać, że województwie identyfikuje się wiele potrzeb, np. sektorze zdrowia czy transporcie, także zakresie wsparcia przedsiębiorstw, które mogą być zrealizowane wyłącznie ze środków EFRR.
Postulat 2:
Zwiększenia wymaga również pula na transport niskoemisyjny, obecna pozwoli na zakup jedynie ok.
50 autobusów elektrycznych, co jest bardzo niewielką liczbą (np. MPK Wrocław dysponuje obecnie
329 autobusami, podwykonawcy 100 autobusami, MPK Legnica 69 autobusami, MZK Jelenia Góra 75
autobusami, PKS Lubin 119 autobusami).
Odpowiedź UMWD:
Cel szczegółowy pn. wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej jako elementu transformacji kierunku gospodarki zeroemisyjnej predysponowany jest na obecnym etapie do wdrażania za pomocą instrumentów terytorialnych. Poszczególne obszary ZIT/IIT pracując nad swoimi strategiami terytorialnymi będą określać iidentyfikować potrzeby, jakie występują na ich obszarach, co następnie zostanie ujęte na liście projektów, stanowiącej załącznik do tych strategii. Jakie projekty zostaną zawarte na tych listach będzie wiadome na późniejszym etapie. Niemniej jednak są głosy ze strony niektórych interesariuszy instrumentów terytorialnych, aby na ten cel nie przeznaczać więcej środków dokonać realokacji na inne cele CP2 np. zwiększając środki na efektywność energetyczną. Co więcej kluczowe jest to, że to właśnie jst będą musiały zapewnić wkład własny (30%) na projekty związane mobilnością miejską.
Czytaj też: Masz problem z przestrzenią, ekologią lub transportem na Dolnym Śląsku? Zgłoś go do nas!
Postulat 3:
Niewielkie są także fundusze na bioróżnorodność, co zdecydowanie nie pozwoli zrealizować europejskiej Strategii na rzecz bioróżnorodności do 2030 r. Warto wspomnieć, że w regionie są dwa parki narodowe i 13 parków krajobrazowych. Powiększone fundusze mogłyby zostać przeznaczone na renaturyzację rzek, ochronę korytarzy migracyjnych, tworzenie stref buforowych wokół lasów, a także tworzenie nowych form ochrony przyrody i poszerzanie istniejących form ochrony przyrody.
Odpowiedź UMWD:
W celu realizacji założeń Strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, program FEDS przewiduje liczne działania tym zakresie. ramach celu szczegółowego pn. wzmacnianie ochrony zachowania przyrody, różnorodności biologicznej oraz zielonej infrastruktury, tym na obszarach miejskich, oraz ograniczanie wszelkich rodzajów zanieczyszczeń, możliwa jest realizacja działań mających na celu zachowanie, odtworzenie lub wzmocnienie ochrony przyrody oraz klimatu, mitygację adaptację do zmian klimatu.
Uzyskanie wsparcia będzie możliwe również na działania na rzecz ochrony udostępniania zasobów przyrodniczych, racjonalnego wykorzystania zasobów glebowych leśnych, wspieranie gospodarki zasobami wód termalnych leczniczych regionie, czynnej ochrony przyrody oraz zachowanie odtworzenie siedlisk przyrodniczych populacji gatunków, wspieranie zielonej niebieskiej infrastruktury na terenach miejskich obszarach funkcjonalnych. Zakres wsparcia obejmuje również dofinansowanie projektów dotyczących efektywnej ochrony wartości krajobrazu oraz tworzenia rozwoju centrów ochrony różnorodności biologicznej głównie oparciu gatunki rodzime. ramach celu polityki 2, kodu interwencji 079 pn. ochrona przyrody różnorodności biologicznej, dziedzictwo naturalne zasoby naturalne, zielona niebieska infrastruktura zaplanowane zostało 21 191 047 euro.
Ponadto zgodnie linią demarkacyjną dla tego celu szczegółowego wsparcie parków narodowych może być realizowane wyłącznie poziomu krajowego. Jednocześnie doświadczeń perspektywy finansowej RPO WD 2014-2020 wynika, że nabory projektów zakresu bioróżnorodności nie cieszyły się dużym zainteresowaniem. Spośród zorganizowanych naborów, zostało złożonych jedynie 15 projektów na łączną wartość 50% alokacji przeznaczonych na nabory, natomiast ostatecznie zostało zawartych jedynie 11 umów stanowiących 33% alokacji przeznaczonych na nabory. Analizując powyższe można wskazać, iż jedną barier było zapewnienie 15% wkładu krajowego na tego rodzaju projekty, natomiast obecnej perspektywie finansowej wkład ten ma wynosić min. 30%.
Czytaj też: W jaki sposób gminy Dolnego Śląska chcą wykorzystać fundusze europejskie?
Postulat 4:
Absurdalne w kontekście odchodzenia od ropy naftowej jest wydawanie tak dużych pieniędzy na inwestycje w drogi. Budowa dróg nie realizuje celu zrównoważonej mobilności w takim stopniu, jak inwestycje w kolej i transport publiczny. Rozwój regionalny, na który powołuje się Urząd Marszałkowski, powinien być skorelowany z celami ekologicznymi.
Pula na drogi powinny być maksymalnie zmniejszona, a fundusze przeznaczone a.) na zwiększenie funduszy na kolej, zarówno infrastrukturę, jak i tabor b.) na zwiększenie celu nr 2, zwłaszcza na inwestycje w niskoemisyjny tabor i infrastrukturę transportową.
Odpowiedź UMWD:
Odnośnie zapisów projektu FEDS dotyczących inwestycji transport, tym inwestycji drogowych, należy podkreślić, że nasz region wykazuje jeszcze ogromne potrzeby wsparcia zakresie infrastruktury drogowej. Budowa, czy remonty dróg mają na celu przeciwdziałanie wykluczeniu transportowemu mieszkańców naszego województwa, jak również zwiększenie ich bezpieczeństwa. Inwestycje drogowe realizowane są również celu wyprowadzenia ruchu tranzytowego centrum miast. Przyczynia się to do poprawy warunków życia tych miejscowościach (zmniejsza zanieczyszczenia powietrza miastach, co ma również niebagatelny wpływ na stan zdrowia mieszkańców).
Wykluczenia komunikacyjnego wielu terenów regionu nie da się zażegnać tylko inwestycjami kolejowymi (mimo dużych starań samorządu województwa dotyczących m.in przejmowania zamkniętych linii kolejowych), dlatego istotnym jest, oprócz wspierania inwestycji kolej, także rozwój komunikacji drogowej. Doświadczenia poprzednich perspektyw finansowych wskazują, że takie podejście jest skuteczne dla rozwoju województwa drastyczna zmiana byłaby niekorzystna, ponieważ mogłaby spowodować regres gospodarczy regionu.
Postulat 5:
Fundusze przeznaczone na kolej są zbyt małe w porównaniu do potrzeb. Uważamy, że kolej powinna stanowić 80% środków wydawanych na transport.
Już wiadomo, m.in. dzięki odpowiedziom Urzędu Marszałkowskiego w konsultacjach społecznych, że wskutek braku środków nie będzie można zrealizować takich inwestycji jak np. remont kolei Srebrna Góra – Nowa Ruda, remont linii linii kolejowej nr 286 Kłodzko-Wałbrzych czy elektryfikacja linii kolejowej nr 274 Lubań-Zgorzelec.
Nie ma też mowy o remoncie wszystkich przejmowanych przez województwo tras, np. linii kolejowej nr 291 z Wałbrzycha do Szczawna-Zdroju, linii kolejowej nr 312 ze Złotoryi do Wojcieszowa czy linii kolejowej nr 302 z Marciszowa do Strzegomia. Nie będzie także funduszy w przypadku przejęcia przez województwo tras nr 283 Lwówek Śląski – Jelenia Góra czy nr 322 Kłodzko-Stronie Śląskie. Przeznaczenie większych funduszy na kolej pozwoli na zwiększenie jej udziału w przewozach osobowych i towarowych.
Kwota przeznaczona na tabor (30 mln euro) pozwoli na zakup ledwie ok. 10-12 pociągów (dla porównania, Koleje Dolnośląskie dysponują obecnie 56 sztukami taboru). Ta kwota także wymaga zwiększenia.
Odpowiedź UMWD:
Przedstawione przez Państwa stanowisko jest istotne, pragnę jednak zauważyć, że wyniku konsultacji społecznych projektu FEDS alokacja na transport drogowy została pomniejszona, zwiększona została na transport kolejowy. Dolny Śląsk wykazuje bardzo dużo potrzeb zakresie różnych obszarów wsparcia, dlatego też polityka rozwoju prowadzona przez Zarząd Województwa musi być zrównoważona. związku powyższym nie jest planowane rozszerzenie zakresu wsparcia kolejne inwestycje drogowe, czy inwestycje tabor ze względu na mniejszą alokację dla programu perspektywie 2021-2027 oraz uwagi na konieczność zapewnienia warunków dotyczących koncentracji tematycznych dla pozostałych celów polityki.
Postulat 6:
Popieramy przeznaczenie funduszy na transport rowerowy. Uważamy tylko, że nie może stać się kosztem funduszy na bioróżnorodność. Najlepszym rozwiązaniem jest pozostawienie funduszy na transport rowerowy na obecnym poziomie, ale jednoczesne zwiększenie funduszy na bioróżnorodność (cel 2) z funduszy przeznaczonych obecnie na transport drogowy (cel 5).
Projekty rowerowe powinny zaś być skorelowane z projektami transportu kolejowego, by uzyskać efekt synergii różnych czystych środków transportu. Priorytet powinny mieć trasy wykorzystywane w zastosowaniach transportowych i codziennych dojazdach do pracy, szkół i uczelni, zgodnie z Koncepcją transportu zeroemisyjnego w województwie dolnośląskim – mobilność rowerowa w codziennychdojazdach Dolnoślązaków.
Odpowiedź UMWD:
Środki przeznaczone na inwestycje zakresie tras rowerowych są istotne dla województwa uwagi na planowaną do realizacji Dolnośląską Cyklostradę. Władze samorządu województwa odbyły liczne spotkania przedstawicielami samorządów lokalnych, podczas których wielu interesariuszy wykazywało zainteresowanie wolę współpracy przy tej inwestycji. Cyklostrada rowerowa to system tras rowerowych, które poprawią dostępność transportową regionu, zintegrują lokalne drogi rowerowe. Inwestycja zatem będzie stanowiła bardzo ważny element lokalnej sieci transportowej. Rower stanowi najbardziej ekologiczny środek transportu. Dzięki realizacji tego przedsięwzięcia nastąpi poprawa dostępności transportowej regionu poprzez połączenie województwa okolic transportem kolejowym. Dolnośląska Cyklostrada przyczyni się zatem do celów określonych polityce Zielonego Ładu.
Czytaj też: Wybieram kolej. Czy barierki na dworcach DSDiK muszą być pomarańczowe?
Postulat 7:
Sprzeciwiamy się uwagom, dotyczącym zmniejszenia funduszy na kolej, transport w miastach czy drogi rowerowe. Te uwagi są sprzeczne zarówno z celami Europejskiego Zielonego Ładu, jak i polską Strategią Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku i nie odpowiadają na potrzeby mieszkańców Dolnego Śląska.
Powoływanie się na raport Najwyższej Izby Kontroli ws. tras kolejowych w województwie dolnośląskim może wprowadzać w błąd osoby nieznające tego dokumentu, gdyż NIK zalecił wydawanie w województwie dolnośląskim większych funduszy na kolej niż do tej pory.
Odpowiedź UMWD:
Zarząd Województwa Dolnośląskiego nie zamierza zmniejszać środków przeznaczonych zarówno na kolej na transport, jak na drogi rowerowe. Zdajemy sobie sprawę, iż potrzeby tych obszarach są ogromne właściwe zaplanowanie alokacji projekcie FEDS dalszym ciągu pozwoli realizować skuteczne efektywne projekty służące rozwojowi województwa.
Postulat 8:
Innym źródłem oszczędności funduszy, które można przeznaczyć na odnawialne źródła energii, transport publiczny, kolej oraz bioróżnorodność, są środki przeznaczone na cel 168 Fizyczna odnowa i bezpieczeństwo przestrzeni publicznych.
Takie remonty nie mają dużego skutku środowiskowego i klimatycznego, a najczęściej mają aspekt jedynie wizerunkowy. Popieramy remonty przestrzeni publicznych, ale wyłącznie w ramach wdrażania strategii niskoemisyjnych, przy wykazaniu efektu środowiskowego.
Odpowiedź UMWD:
Kod 168 pn. fizyczna odnowa bezpieczeństwo przestrzeni publicznych jest bezpośrednio przypisany do celu polityki Europa bliższa obywatelom dzięki wspieraniu zrównoważonego zintegrowanego rozwoju wszystkich rodzajów terytoriów inicjatyw lokalnych, który obligatoryjnie będzie musiał być realizowany przez instrumenty terytorialne. Jak już wskazano punkcie 2, wszystkie projekty będą musiały wynikać opracowywanych strategii będą odpowiedzią na potrzeby potencjały poszczególnych obszarów. Należy tym miejscu zauważyć, iż realizacja celu polityki bezpośrednio związana jest koniecznością wypełnienia minimalnego wymogu zastosowania poziomu alokacji na ten cel. Zgodnie zapisami projektu Kontraktu Programowego dla województwa dolnośląskiego należy przeznaczyć 16,15% alokacji programu na zrównoważony rozwój miast ich obszarów. Powyższe pokazuje jak skomplikowane wymogi są stawiane przy wykorzystaniu funduszy europejskich.
Konkludując: nie można pominąć również potrzeb, jakie zgłaszają ramach przyszłych instrumentów terytorialnych poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. celu polityki często, uwagi na szereg ograniczeń, są to potrzeby przewyższające dostępne środki. ramach kodu 168 Fizyczna odnowa bezpieczeństwo przestrzeni publicznych można realizować inwestycje środowiskowe, np. jako uzupełnienie remontu budynków prace termomodernizacyjne, czy instalacje OZE. są to projekty ważne dla społeczności lokalnej cieszące się dużym zainteresowaniem realizowane dużym zaangażowaniem wysiłkiem przez np. wspólnoty mieszkaniowe. We wcześniejszych perspektywach zainteresowanie tego typu inwestycjami zawsze przewyższało dostępne środki. Na obecnym etapie nie można jednoznacznie określić, jakiego rodzaju będą te projekty. Niemniej jednak podkreślić należy, że istotą instrumentów terytorialnych perspektywie 2021-2027 jest realizacja projektów zintegrowanych przyczyniających się do rozwiązywania wspólnych problemów skoordynowanego zaspokajania potrzeb obszaru objętego instrumentami. tym właśnie celu opracowywane są strategie rozwoju
Postulat 9:
Zwracamy uwagę, że nie ma obecnie żadnego sprawnego mechanizmu partycypacji we wdrażaniu FEDŚ, nie ma m.in. pewności czy w komitecie monitorującym znajdą się przedstawiciele wybranych oddolnie organizacji pozarządowych.
Postulujemy, żeby również Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w sposób obowiązkowy musiały przewidzieć efektywne metody partycypacji społecznej.
Odpowiedź UMWD:
Zdecydowanie nie mogę się zgodzić ze stwierdzeniem, że obecnie nie ma żadnego sprawnego mechanizmu partycypacji we wdrażaniu programu FEDS 2021-2027. Świadczy tym fakt wielokrotnych spotkań, które odbyły się ramach powołanej oficjalnie, uchwałą nr 3249/VI/20 Zarządu Województwa Dolnośląskiego dnia 29 grudnia 2020 r., Grupy roboczej wspierającej prace nad przygotowaniem Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa dolnośląskiego na lata 2021-2027. Jej członkowie podczas wspólnych posiedzeń zgłaszali liczne uwagi, co szczegółowo zostało opisane na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego:
Ponadto przeprowadzony zgodnie ustawą zasadach prowadzenia polityki rozwoju proces konsultacji społecznych, którym wspominano wyżej, został szczegółowo opisany w raporcie konsultacji FEDS: Obecnie nie powołano jeszcze Komitetu Monitorującego, niemniej jednak zapewniam, że zostanie on powołany dochowaniem poszanowaniem wszelkich wymogów prawnych wytycznych tym zakresie, szczególnie ogólnokrajowych wytycznych dotyczących powoływania funkcjonowania komitetów monitorujących.
Odnosząc się do ostatniej kwestii poruszonej Państwa liście, zapewniam, że Zarząd Województwa Dolnośląskiego będzie zachęcał władze/przedstawicieli poszczególnych instrumentów terytorialnych do jak najszerszego włączania strony społecznej swoje prace.
Fot. tytułowe – Odra w okolicach Ołbina
